De echte Zoigl gaat niet om de ster

Zoigl is de Heilige Graal voor iedere bierliefhebber en voor iedereen die zich bierkenner denkt te mogen noemen. Vergeet het trappistenbier (die monniken sterven toch zo langzamerhand uit), vergeet de Belgische Oude Geuzes en Oude Krieken, vergeet de Amerikaanse IPA's, vergeet de Engelse stouts of porters en vergeet vooral alle craft beer rubbish die altijd maar weer 'imperial' zijn, of  'triple dry hopped', of 'ge-barrel-aged' zijn op één of ander wijn- of whisky-vat. De Echter Zoigl is het enige dat telt: dat moet je gedronken hebben, daar moet je geweest zijn, dat moet je doorleefd hebben.

Wat is dan een Echter Zoigl? Een Echter Zoigl voldoet aan de volgende drie elementen (en deze staan niet in willekeurige volgorde):

  1. Het wordt gebrouwen in een Kommunbrauhaus. Dat is een gemeenschappelijke brouwhuis waarin verschillende inwoners van de stad of het dorp een aandeel hebben en per toerbeurt gebruik mogen maken van de brouwinstallatie. Dit is de kern van het Zoigl-bier: je doet het samen, je investeert samen in het Kommunbrauhaus en je betaalt zogenaamd Kesselgeld voor de exploitatie en onderhoud;
  2. Het is een ondergistend bier dat op traditionele wijze wordt gebrouwen. Wat dat 'traditioneel' inhoudt, is verder niet vastgelegd, maar het komt in de praktijk neer op: Volgens het Reinheitsgebot (geen kruiden of andere toevoegingen), hmatig gehopt met edele hopsoorten en ongefilterd. Een Zoigl-bier komt in daarmee in de buurt van een Kellerbier of een Zwickl-bier;
  3. Tot slot,  de Zoigl-ster. Als het bier klaar is en wordt geschonken, hangt de brouwer een Zoigl-ster aan zijn Zoigl-Stube ten teken dat het verse Zoigl-bier beschikbaar is. Daar wordt jaarlijks een schema voor opgesteld zodat de brouwers elkaar niet in de wielen rijden. De andere Zoigl-Stubes schenken dan Zoigl-bier van grotere, commerciële brouwerijen (geen Echter Zoigl dus).

De Heilige Graal van de Kommunbrauhausen kun je nog vinden in de volgende vijf Beierse dorpen: Eslarn, Falkenberg, Mitterteich, Neuhaus en Windischeschenbach. Samenvattend: het systeem van het Kommunbrauhaus is verreweg het belangrijkst, dan komt het soort bier (ondergistend en traditioneel) en tot slot de Zoigl-ster als teken waar het verse Zoigl-bier gebrouwen volgens het systeem van de Kommunbrauhausen verkrijgbaar is. Niets meer en niets minder.

Back at Mahr’s Bräu

Een bezoek aan Bamberg (Duitsland) betekent, naast bijna verplichte stops bij Schlenkerla en de Spezial Keller, ook immer en altijd een lunch bij Mahr's Bräu, 's winters bij het knapperend haardvuur in één van de drinkkamers en 's zomers in de Biergarten. En dan drink je natuurlijk de Mahr's Ungespundetes dat je razendsnel bestelt met 'A U'. Onze vriend in Lederhose met zijn eeuwig studerende zoon in Leiden is er niet meer, hij heeft plaatsgemaakt voor frisse Buben en Mädel. En bij het bier eet je natuurlijk een Haxe en een Wurstsalat, gewoon omdat dingen soms nu eenmaal zijn zoals ze zijn en nooit moeten veranderen. Mahr's Bräu is als een relatie, het voelt soms als een verplicht nummer, maar wel als een lekker verplicht nummer.

Back at Spezial Keller

Spezial Keller in Bamberg is zo'n plek op aarde waar je altijd maar weer terugkeert. Het is een plek om tot rust te komen, om te genieten van het uitzicht over de stad en het Frankenland, om te lachen en een traan te laten, om goede gesprekken te voeren, om het leven te beschouwen en aan je voorbij te zien trekken. Zo'n plek is de Spezial Keller nu eenmaal. En daarbij drink je natuurlijk een bier van de Spezial Brauerei uit de stad zelf. Deze vindt je op de Obere Königstraße 10 recht tegenover Fässla. Je kunt kiezen uit een vijftal specialiteiten: Rauchbier Lager, Rauchbier Märzen, Weissbier, Ungespundetes en Bockbier.

Iets meer informatie over de Spezial Keller:

De Spezial Keller ontstond in de 19e eeuw toen  meesterbrouwer Georg Ott in 1830 een kelder op de Boven-Stephansberg verwierf om het vers gebrouwen bier te koelen. Een ijsgalg op het terrein maakte de productie van ijs in de winter mogelijk, dat vervolgens naar de tunnels werd getransporteerd voor extra koeling. Deze galg werd gebruikt tot de jaren 60. Zoals ook gebruikelijk bij andere brouwerijen werd de tuin boven de kelder in de zomer gebruikt als biertuin. Ook al wordt de Felsenkeller vandaag de dag niet meer gebruikt door de ontwikkeling van koelmachines, de Spezi-Keller is tot op de dag van vandaag nog steeds een populaire spot in alle jaargetijden.

Een ijsgalg is een houten of stalen frame waarop water kan bevriezen om ijspegels te vormen bij vriestemperaturen. De ijsgalg werd gebruikt om ijs te verkrijgen voor de introductie  van geïndustrialiseerde koelsystemen.

Back at Schlenkerla (Bamberg)

Een terugreis vanuit Italië brengt ons vaak naar ons geliefde Bamberg en zijn Frankenland, het Bierwallah vanh et Rauchbier en het Ungespundetes. Ook deze keer konden we de verleiding niet weerstaan. En als je toch in Bamberg bent, dan kun je ook een bezoek aan Schlenkerla niet overslaan. Een bezoek aan Bamberg is niet compleet als je niet het wereldberoemde Aecht Schlenkerla Rauchbier hebt gedronken. We zijn hier eerder back geweest en we zullen er nog zeker vaker komen.

Aecht Schlenkerla is één van de weinige brouwerijen in de wereld die zich heeft toegelegd op het maken van rookbier. De smaak van dit bier doet sterk aan die van gerookte ham denken. Dat geldt met name voor het Aecht Schenkerla Rauchbier, het bekendste product van de brouwerij. Er wordt ook een gerookt bokbier gemaakt en twee bieren die slechts deels van gerookte mout gebrouwen worden en daardoor een lichtere smaak hebben. Verder brouwt Schlenkerla nog een lager zonder gerookte mout.

Slideshow:

Onder de loep #032: Schlenkerla Eiche Doppelbock

Over Schlenkerla

Over Schlenkerla kunnen we kort zijn. Follow the Beer bezocht deze brouwerij - beroemd is dankzij vooral haar Märzen Rauchbier - meermalen, hoewel we daarbij moeten vermelden dat wij eigenlijk alleen de Ausschank in het centrum van de stad hebben bezocht. Het bier komt van Brauerei Heller is op de heuvel in de wijk naast de kathedraal. Lees hier meer over deze bierspot.

Over Schlenkerla Eiche Doppelbock

De Schlenkerla Eiche Doppelbock is een amberkleurige Doppelbock van 8,0% en een bitterheid van 40 IBU. In tegenstelling tot de andere bier van Schlenkerla (of eigenlijk Heller) wordt hier mout gebruikt die gedroogd is met eikenhout, en niet zoals gebruikelijk beukenhout. De Eiche is vooral gebrouwen voor de kerstperiode wanneer het vers van het kantelvat in de Brauereiausschank in het centrum van de stad verkrijgbaar. Op fles wordt het verkocht in de brouwerij en in de Brauereiausschank.

De resulterende eikenrookmout heeft een zachter en complexer rookaroma dan de aromatische en intense beukenrookmout. Het resultaat is een complexe rokerige noot die wordt aangevuld met een bitterheid van de beste aromatische hop uit de Hallertau. De Eiche wordt  enkele maanden gerijpt in de diepe brouwerijkelders onder de Stephansberg waardoor hij een heel bijzondere traktatie is voor liefhebbers van Rauchbier. Ja, en dat zijn wij nu eenmaal.

De reden dat veelal gekozen wordt voor beukenhout is simpel. De beukenboom was en is nog immer overvloedig aanwezig in de Duitse bossen (en daarom goedkoop), heeft een hoge calorische waarde en geeft een aangenaam intens rookgeur. De eikenboom daarentegen heeft een aanzienlijk zachter en complexer rookaroma, maar werd zelden als brandhout gebruikt, maar eerder voor andere doeleinden ingezet. In tegenstelling tot beuken is eikenhout namelijk weer- en ongediertebestendig, waardoor het een waardevol bouwmateriaal was en is voor bijvoorbeeld vakwerkhuizen en schepen. De vrucht van de eikenboom, de eikel, was ook een belangrijk bron van voedsel en in tijden van nood zelfs onmisbaar. Drogen met eikenhout was dus een zeldzaamheid (relatief duur) en het fijne en meerlagige rookgeur was en is een zeldzaam genoegen.

Om meer te weten over de verschillen over het gebruik van hout, moet je je eigenlijk verdiepen in de wijn- en vooral de BBQ-wereld. Bij wijn kom je het gebruik van beukenhout  nauwelijks of niet tegen, daar wordt steevast gekozen voor eikenhout. Voor het BBQ-en kun  je wel verschillende houtsoorten gebruiken en zie je ook beukenhout en eikenhout, afzonderlijk of een combinatie van beiden.

Onder de loep #027: Crew Republic

Dit keer onder de loep een aantal bieren van Crew Republic uit het Beierse Unterschleiβheim onder de rook van München (Duitsland). Deze brouwerij, die in 2011 werd opgericht door twee vrienden (het zijn altijd weer twee vrienden) die hun maatpakken verruilden voor tuinbroeken en lieslaarzen, kan met recht een telg van de craft beer revolutie worden genoemd. Hun doel: het maken van creatieve en opwindende bieren in de saaie Duitse bierwereld. Wij namen drie van hun bieren onder de loep en keken of wij proefondervindelijk ook enigszins opgewonden raakten van hun bieren.

In Your Face

De In Your Face wordt door de brouwer omschreven als een West Coast IPA van (6,8%). Deze bierstijl staat bekend om hun explosieve hoparoma, hoge bitterheid en citrus- en dennenaroma en smaak en wordt gebrouwen met grotere hoeveelheden hop in de kookketel wat natuurlijk leidt tot een hoge bitterheid en dito hopsmaak en is daarmee net weer even een andere IPA. De brouwer geeft de volgende smaaknotities mee: droog en aggressief, citrus, exotische vruchten, verse pijnboomhars en een markante bitterheid.

Bij deze bierstijl is het van belang om te weten welke hopsoort of hopsoorten zijn gebruikt:

  • Centennial (VS, dubbeldoelhop, bloemig met fijne citrustoetsen),
  • Chinook (VS, dubbeldoelhop,  hoog alfazuur en zeer uitgesproken pompelmoeskarakter)
  • Simcoe (VS, dubbeldoelhop,  harsachtig en citrusaroma)
  • Citra (VS, aromahop,  aroma van citrus en tropisch fruit, met een redelijke bitterheid)
  • Herkules (Duitsland, bitterhop, hoge bitterheid en een kruidig aroma)

Onze mening: ondanks het gebruik van een grote hoeveelheid hopsoorten blijft deze West Coast IPA wel in balans. Dat kun je wel aan Duitse brouwers overlaten. Een bier dat lekker wegdrinkt, maar waarbij het toch wel aan enige creativiteit ontbreekt en waarvan wij niet in een kennelijke staat van opwinding geraakten.

Roundhouse Kick

De Roundhouse Kick is een imperial stout van 9,2% die wordt gekenmerkt door zijn zwarte kleur en krachtige (geroosterde) moutsmaken  met tonen van espressokoffie en donkere chocolade. Het is geen verrassing dat deze smaken zijn verkregen door het gebruik van chocomout, caramout en andere geroosterde moutsoorten. Het geheel wordt vervolmaakt door twee hopsoorten: Columbus (VS, bitterhop, hoge bitterheid, prikkelend) en Tradition (Duitsland, aromahop, fijn zoet aroma en matige bitterheid).

Onze mening: anders dan de In Your Face kwamen wij bij het drinken van deze Roundhouse Kick wel in een beginnende staat van opwinding. Duitse brouwers die een Engelse bierstijl oppakken. Ja, dat is gerstenattigheid die wij wel willen voelen. Koffie en pure chocolade, zoet en bitter tegelijk, ach en wee, wat een genot.

Rest In Peace

Tot slot, de Rest in Peace, een roodkleurige Barley Wine van 10,0%. De Barley Wine is een van oorsprong Engels biertype met een alcoholpercentage 8,5% en meer. Letterlijk vertaald in het Nederlands betekent het gerstewijn, een benaming die je ook wel tegenkomt. Verwar een Barly Wine niet met een Quadrupel.  Deze bierstijlen liggen weliswaar dicht bij elkaar, maar er zijn ook zeker wezenlijke verschillen, hoewel ze ook vaak op één hoop worden gegooid. Bij de Barley Wine gaat het niet om de moutsoorten (pilsmout en Crystalmout in dit geval), ook minder om de toegevoegde hopsoorten (Herkules, Fuggle en East Kent Golding) en ook niet om de gebruikte gist. Het gaat hier om de alcoholsmaak (ja alcohol is een smaak). Een zoet begin naar een explosief einde. De  smaaknotities van de brouwer: krachtig en uitdagend, pruimen, gedroogd fruit, rozijnen, karamel, hout en aardetinten.

Onze mening: Duitse brouwers die bekend staan ondergistende bierstijlen die lager in de alcohol zijn en die deze bierstijl opppakken. Ja, dat is spannend, dat is opwindend. Daar sluit je een avond mee af, daar ga je eens goed voor zitten, dat is een happy ending, zeker tijdens een koude en besneeuwde avond en dat laat je diep in slaap vallen en geeft je rest in peace.

Die Krüge hoch – Hopfenweizen

Onder de kerstboom onthuld: onze Hopfenweizen (6-7%). Voor dit bier gebruikten we een moutstorting van 50% tarwemout (3 EBC), 40% pilsmout (3-5 EBC) en 10% aromamout (80-100 EBC). Bij de hopstorting werkten we met de Amerikaanse Cascade hop, zowel voor de aroma- als voor de bitterhop. We vergaten de dryphop in de eerste week van de lagering. Het bier is vooralsnog iets te donker en iets te zoet, maar de schuimkraag is dik in orde. Nog een beetje doorontwikkelen en dan is ie op smaak.

Jetzt geht es los, los, los
Die Krüge hoch, hoch, hoch
Ich trinke erstmal einen Wein
Dann lad ich meine Nachbarn ein
Aus einer Stunde werden 3
Und ich bin immer noch dabei
Wir bestellen uns ein Bier
Und plötzlich sind es dann schon vier
Wir sind jetzt alle schon pertout
Komm' setz Dich bitte auch dazu-u-u
Jetzt geht es los, los, los!
Die Krüge hoch, hoch, hoch!

Er ist wieder da: Rauchen ist Tödlich

Ja hoor, daar is ie weer: onze Rauchen ist Tödlich (5,0%). Dit keer met een hogere moutstorting van de Platinum Swaen Smoked en minder pilsmout. Dit is niet de bonkige Bamberger rookmout die we bij de eerste batch gebruikten, maar een veel subtielere rookmout. Minder aroma's van worst, maar meer smaak. De donkere kleur komt door het gebruik van een beetje Caramout (100-140 EBC) en Chocomout (800-1000 EBC). Voor de hopstorting gebruikten we Northern Brewer en Perle hoppen. Er ist wieder da en hoe!

De Top 5 van 2020

Het jaar 2020 gaat de geschiedenisboeken als het jaar van het coronavirus, van covid-19 zoals Jaap van Dissel het steevast noemt, van coronamaatregelen die op- en afgeschaald werden, van social distancing, van mondkapjes, van lock-downs, van anderhalvemetersamenlevingen, van groepsimmuniteit die nimmer dichterbij kwam, van de zoektocht naar een vaccin, van routekaarten die nergens heen leiden, van code geel, oranje en rood, maar vooral van de horeca die gesloten werd in april en in oktober. Het was een jaar van stilstand en stilstand is altijd achteruitgang. Laten we dit jaar vooral snel vergeten. Er kon niet veel. Toch hebben we een lijst bij elkaar geraapt van schamele hoogtepunten.

1. Birrificio Montegioco, Allessandria

Met stip op één: Birrificio Montegioco in de provincie Allessandria (Piemonte). Hier kwamen we in de bierhemel terecht, hier waren we even heel gelukkig en konden we alle shit van 2020 vergeten. We kwamen hier voor de IGA's, de hybride vorm van wijn en bier en kochten we een doos Tibir (IGA met witte wijndruiven, 8,0%) en een doos Open Mind (een donkere IGA met witte wijndruiven, 8,5%). En ja, we waren verrukt en gelukkig. Wat een fantastische bieren!

2. Bierstad Berlijn

In juli konden we naar Berlijn en leerden we daar biercultuur kennen. Met mondkapjes op, want de Duitsers lagen uiteraard weer mijlenver voor op ons. Als bierstad is Berlijn geweldig. Denk maar eens aan BRLO, Eschenbräu, Heidenpeters, Holzmarkt Brauerei, Hops & Barley, Lemke, Protokoll, Schalander en Straßenbräu. Overal waar je komt, smaakt het bier best. Want dat kunnen die Duitsers, ze kunnen bier brouwen als de beste. Sterker nog, ze zijn de beste brouwers ter wereld. Buiten kijf!

3. Kamun Lab, Genua

Op drie: Kamun Lab in Genua. Kamun Lab bevindt zich in de donkerste krochten van Genua waar het daglicht nooit echt doordringt en waar 's avonds de hoeren op de hoeken van de straat hun waren aanbieden en waar je 's avonds na 6 uur verplicht een mondkapje moet dragen, ook buiten op straat. Hier tapt Kamun Lab zijn eigen bieren en hier voelden we ons weer even thuis, thuis in de horeca, een gevoel dat we veel te lang kwijt waren. We verlangen weer terug naar Kamun Lab!

4. De Walk-in fridge van Café De Zwaan in Maastricht

Op vier Café De Zwaan in Maastricht met zijn walk-in fridge waar je naar binnen mag lopen en je eigen bier mag pakken. En als je het even niet weet, is er altijd een biersommelier die je kan helpen met je keuze: 'Waar heb je zin in? Zuur? Dat heb ik! Een Quadrupel of Barley Wine? Heb ik ook'. Wij dronken er een fantastische The Crab & The Monkey (wild ale, 6,9%) van De Kromme Haring, een La Vermentoise (farmhouse ale/saison, 6,0%) van Blaugies en een Sequence Series #008 - Red Ale Reserve (imperial/double red ale, 11,1%) van Uiltje.

5. De 2000e check-in op Untappd

En als je dan toch thuis moet zitten en je je de pleuris verveelt, dan ga je maar thuisdrinken en heel nerderig en autistisch al je bieren op Untappd inchecken. Niet verwonderlijk dat je dan al snel aan je 2000e unieke bier toe bent. Wij kozen voor het Gulpener Pils en die waardeerden we natuurlijk met de perfecte score van 5. Net als onze 1000e check-in: de Heineken in Café De Heks in Deventer. DAt waren nog eens tijden. We missen De Heks. Thuisdrinken stemt gewoon niet vrolijk, wij willen weer aan de bar hangen en ons mens en bierliefhebber voelen!

Follow the Beer followt weer!

Ook Follow the Beer is getroffen door de coronacrisis. Met de intelligente lockdown viel er ook voor ons weinig te beleven. Het gaat ons immer niet alleen om het drinken van bier. Dat doen wij met veel plezier. Maar het gaat ons ook bewegen en om het bezoeken van bierspots, want daar drinken wij het liefste ons bier. Nu de coronamaatregelen bijna overal in Europa zijn versoepeld en alle codes op geel staan, stapten wij  in de auto en togen naar Berlijn, de rauwe, hippe hoofdstad van Duitsland, waar het bier ook rijkelijk vloeit. Lees hier meer over het bier in Berlijn.

U zult misschien denken 'Ik kan niet naar Duitsland, daar zijn ze zo streng', maar dat valt reuze mee. De coronamaatregelen verschillen niet veel van die in Nederland. Alleen in het openbaar vervoer, winkels en de horeca moet je mondkapje (Mund- und Naseschütz) dragen. Daar wen je snel aan en bovendien lijkt niemand zich in de horeca ook maar iets aan te trekken van deze pflicht en ook niet van de 1,5 meter afstand. Wat dat betreft is het net Nederland!