Tag Archives: bier

Onder de loep #008: Gose

Geplaatst op door

Een IPA drink je het best zo vers mogelijk in Engeland of de Verenigde Staten. Een rauchbier drink je natuurlijk in Bamberg, een Kölsch in Keulen, een Alt in Düsseldorf en een Kriek Lambiek in Brussel en omgeving. Dat geldt ook het onbekendere Gose bier. Follow the Beer toog naar de bron en bestelde er eentje aan de toog.

Daarvoor togen we helemaal naar Leipzig (Duitsland), een stad in de voormalige DDR en een stad die in de reisboekjes werd aangekondigd als het 'Nieuwe Berlijn'. Die status maakt Leipzig bij lange na niet waar, maar het is er wel goed toeven. En je kunt er natuurlijk een Gose drinken, vers uit de bron. Onze trip bleek vrij snel een historische misser van jewelste te zijn. Voor de bron, daar waar het Gose-bier is geboren, moet je helemaal niet in Leipzig zijn, maar in het 150 kilometer verderop gelegen Goslar. Maar daar namen we pas ter plekke kennis van en dat namen we dus ook maar ter kennisgeving aan.

De geschiedenis van het Gose-bier

Gose is vernoemd naar het riviertje Gose dat door het centrum van Goslar, een stad in het noorden van de Harz in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Hier ontstond in de middeleeuwen een bierstijl die we tegenwoordig kennen als Gose. Deze bierstijl was nauw verwand aan de geuzebieren uit Brussel en omgeving omdat het vroeger ook met spontane gisting tot stand kwam. Het resultaat was een betrekkelijk zuur bier dat op smaak werd gebracht met koriander en zout.

De bierstijl sloeg ook over naar Leipzig, 150 kilometer verderop gelegen en verdrong hier in de 18e en 19e eeuw alle andere bierstijlen. Ook in het nabijgelegen Halle sloeg het Gose-bier aan. Iedereen dronk in die tijd het Gose-bier. Dat veranderde in de 20e eeuw. Eén na één verdwenen de Gose-brouwerijen. In de 20e eeuw was de Gose zelfs helemaal verdwenen. De laatste Gose-brouwerij in Döllnitz werd in 1945 door de Russen verwoest. Na de oorlog volgde nog een korte opleving, maar in 1966 verdween de Gose alsnog. Twintig jaar later werd de eerste Gose weer gebrouwen.

Het moderne Gose-bier

Het moderne Gose-bier wordt allang niet meer spontaan vergist. Het wordt gebrouwen met een mengeling van gerste- en tarwemout en de brouwers gebruiken hun eigen gekweekte gist. De zure smaak wordt verkregen door het toepassen van melkzuurgisting, waarna het zure bier vervolgens wordt gezouten en gekruid, vaak met koriander. Met deze toevoegingen zijn de Gose-brouwers feitelijk in overtreding met de Voorlopige Bierwet uit 1993, waarin de restanten van het Duitse Reinheitsgebot zijn opgenomen. Voor de Gose-bieren en andere regionale stijlen is een uitzondering gemaakt in de wetgeving. Zij hoeven de strikte regels van het van origine Beierse Reinheitsgebot (water, graan, hop en gist) niet na te leven.

Er zijn tegenwoordig vier brouwerijen die Gose-bieren brouwen, waarvan twee uit Leipzig en twee uit Goslar. Achtereenvolgens zijn dit: Ritterguts Gose GmbH (een huurbrouwer uit Leipzig die zijn Gose-bieren bij brouwerij Reichenbrand in Chemnitz laat brouwen), de Bayerischer Bahnhof (gevestigd in het oudste kopstation ter wereld), brouwhuis Goslar en brouwerij Junge (beiden uit Goslar).

Gose-bier is ook niet zomaar één specialiteit; het bestaat in verschillende varianten. Zo maakt Ritterguts Gose een Original (4,7%, toevoegingen: keukenzout en koriander), een Bärentöter Sour Gose-Bock (6,6%, extra: sinaasappelschillen en kaneel), een Urgose Märzen en een Alt-Leipziger Gosen-Kümmel (een mix van Gose met Kummellikeur). In de Bayerischer Bahnhof  vind je de Leipziger Gose (4,5%) die in verschillende varianten wordt gemaakt. Goslar brouwt twee varianten, een Helle Gose en een Dunkles Gose (beiden 4,8%). Ook Junge maakt twee verschillende Gose-bieren, eentje voor café Butterhanne en eentje voor restaurant Worthmühle.

Ook de craft beer revolutie kon het Gose-bier niet ongemoeid laten. Na het bitter kwam het zuur en in hun zoektocht naar nieuwe varianten, kwamen de craft brewertjes bij de Gose uit. Zo brouwen nu verschillende Amerikaanse craft brewers nu een Gose-bier. De Gose-bieren die wij in New York leken echter maar bitter weinig op het Gose-bier uit Leipzig. Nog een beetje doorleren, is ons advies. Of misschien eens bij de bron kijken.

Op de foto drinken wij een Original van Ritterguts Gose GmbH, die door de brouwer vol trots wordt aangekondigd als het oudste en beste Gose-bier van de wereld. Gose-bier wordt vanwege het gebruik van tarwemout en koriander weleens vergeleken met het Belgische witbier, maar die vergelijking slaat kant noch wal. Gose-bier lijkt in de verste verte niet op witbier. Het zuur en het zout treden in dit bier op de voorgrond en zijn in balans met het zoet. Een verfrissend bier ook. Zum Wohl. Goseanna!

 

 

 

 

 

 

Donder op met je hop

Geplaatst op door

In het voorjaar van 2016 werd bekend dat de hopoogsten in de VS en Duitsland tegen waren gevallen waardoor een nijpend tekort op de hopmarkt dreigde. Reden om de prijs van bier maar weer eens te verhogen. Maar ook paniek in de tent! Zou ons bier nog wel hetzelfde smaken als sommige hoppen op zouden raken? Zou ons bier überhaupt nog wel gebrouwen kunnen worden. Nu bijna een jaar later is de conclusie dat het allemaal wel meeviel.

Of er werkelijk iets is veranderd aan 'ons' bier, weten we eigenlijk niet. Wij niet. Alleen de brouwers weten dat. Dat is ook het voordeel van zo'n craft beer revolutie. Kleine brouwerijen zijn nu eenmaal niet constant in hun kwaliteit en in de smaken die zij maken, dus een verandering valt ook niet zo snel op. Alles verandert en dat is wel zo prettig. We wilden meer variatie en dat kregen we ook. 

Maar toch bleven we als Follow the Beer met een aantal vragen in onze magen zitten. Wat doen we zonder hop? Kunnen we zonder hop? Zijn we zonder hop in de aap gelogeerd? Waarom gooien we eigenlijk hop, dat eigenaardige kruid dat eigenlijk a-typisch is voor bier, eigenlijk  in ons bier?

Wat is hop?

Hop (humulus lupulus) is een plant uit de hennepfamilie (Cannabaceae) die in Nederland en België in het wild voorkomt en hier vroeger ook veel geteeld werd.  Het is een vaste plant die overwintert op wortelstokken die van nature voorkomt in de gematigde en koude zone van het noordelijke halfrond ten noorden van de 32e breedtegraad, maar het wordt tegenwoordig ook geteeld in andere gebieden, zoals Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Australië en Tasmanië. Tot zover de uitleg van wikipedia.

Hop wordt wel een drug genoemd die vrolijk maakt, zorgen verdrijft en mensen meegaand en nederig maakt. Ook wordt aan hop vaak een rustgevende en slaapverwekkende werking toegeschreven. Daarom wordt er soms ook thee van getrokken. Ook beschouwt men het als maagversterkend. Eén van de in hop voorkomende stoffen is lupuline dat een fyto-oestrogene werking heeft die zorgt voor de natuurlijke balans van oestrogeen in het vrouwenlichaam. De meest pikante bijwerking van hop is dat het libidoverlagend voor mannen werkt, terwijl het juist het libido van vrouwen verhoogt.

Hop en bier

De lupulinekorreltjes uit de vruchtkegels van de vrouwelijke plant, de zogenaamde hopbellen, worden vanwege de alfazuren en de etherische olieën (aroma's) gebruikt als grondstof voor bier. Aanvankelijk werd hop aan bier toegevoegd als conserveringsmiddel, maar tegenwoordig wordt het uitsluitend toegevoegd om de bittere smaak en het aroma, aldus wikipedia.

Hop heeft niet altijd in ons bier gezeten. Pas sinds de 14e eeuw is het gebruik van hop in ons bier in zwang gekomen. Daarvoor werden andere kruidenmengsels (gruit) gebruikt. Denk hierbij aan gagel, duizendblad, bijvoet, lavendel, rozemarijn, salie, hyssop, rozen, lelies, laurier, melisse, frambozen en nog veel andere smaakmakers om het ietwat zoete bier op smaak te brengen.

Het was nog een heel gedoe om dat nieuwe en moderne hop aan de man te krijgen. De mensen pruimden het namelijk eerst helemaal niet. Wat de boer niet kent, dat drinkt ie niet. Het bier smaakte ineens heel anders, een smaak die de mensen niet kenden. Bovendien waren financieel belangen bij het dan toe gebruikte gruit, de zogenaamde gruitbelasting. Hop kwam pas echt bovendrijven toen ook deze belastingen naar hop waren overgedragen en de portemonnee van de overheid veilig was gesteld.

Hop is verplicht

Op grond van artikel 7B van het Warenwetbesluit Gereserveerde Aanduidingen is hop een verplicht bestanddeel van bier. Met andere woorden, je mag geen bier brouwen zonder dat er hop in zit. Of nog scherper, je mag wel een bier brouwen zonder hop, en zelfs ook verkopen, je mag het alleen geen bier noemen als er geen hop in zit.

Sommige brouwers proberen bieren na te brouwen op basis van middeleeuwse recepten die zij in archieven terugvonden. Vergis je niet; als je een bier tegenkomt waarop is vermeld dat er gruit of gagel in zit, dan zit er wel degelijk hop in, zelfs als dit niet is vermeld. Hop moet nu eenmaal van onze wetgever.

Waarom is dat zo? Volgens een van onze bronnen is dat omdat de consument verwacht dat er hop in bier zit. Consumentenbescherming dus. Andere bronnen vermelden dat dit een overblijfsel is van fiscale wetgeving (belasten van hop). Wat waar is, blijft in het midden. Maar dat is altijd zo met de waarheid. 

Donder op met je hop

Wij van Follow the Beer hebben maling aan dat Warenbesluit.  Wij vinden dat een sterk verouderd stukje wetgeving dat onze professionele brouwers onnodig beperkt. Het is helemaal niet nodig om hop bij de bereiding van bier te gebruiken, zeker niet met de hedendaagse brouwtechnieken. Donder op met je hop dus. Dat is is iets voor mastodonten met een hang naar vroeger en andere hopheads. Geef andere kruiden ook een kans. Stop de discriminatie. Wij willen bier zonder hop. Dat kunnen wij ook doen als thuisbrouwer. Het bier wordt niet verkocht. Aan niemand. Het zal zelfs het pand niet verlaten.

Wij pakten die handschoen op en gingen op zoek naar een bitter alternatief voor hop en kwamen na vele omzwervingen uit bij duizendblad en bijvoet. In plaats van hop, en niet als toevoeging op de hop. Na een uitgekiend brouwproces, een wispelturige gisting en een zorgvuldige lagering, is het bier Duizendbladbier en het Bijvoetbier nu gebotteld en bijna klaar voor consumptie. We houden jullie op de hoogte.

De vergisting

De lagering

Duizendblad

Duizendblad, oftewel Achillea Millefolium is een plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). De naam verwijst naar het dubbel veerdelige blad waardoor het lijkt of het uit zeer veel kleine blaadjes bestaat. En Achilles nam duizendblad mee voor de behandeling van krijgswonden. De plant komt voor op voedselrijke, verstoorde grond en op braakliggende terreinen. De plant komt algemeen voor in Europa en Noord-Amerika en heeft een kenmerkende geur.

Duizendblad werd vroeger gebruikt bij het brouwen van bier. Ook was het in de zeventiende eeuw een populaire groente. De jonge bladeren werden als spinazie klaargemaakt of in soep gedaan. Vooral de bloemschermen en het blad bevatten geneeskrachtige stoffen. De plant werd vroeger gebruikt ook als opwekkend en versterkend middel. Tegenwoordig wordt duizendblad nog wel gebruikt tegen verkoudheid en griep.

Bijvoet

Bijvoet, oftewel Artemisia vulgaris, is een alsemachtige plant, wederom uit de composietenfamilie. Het is een zwak aromatische plant met bladeren die aan de onderzijde witviltig behaard zijn. Bijvoet komt in België en Nederland algemeen voor, bijvoorbeeld op braakliggend terrein en langs wegen. De plant prefereert een zandhoudende grond. Ook

Bijvoet werd vroeger in bier gebruikt, voordat de hop in zwang kwam. Het wordt ook wel gebruikt tegen vermoeide en pijnlijke voeten, of als antimuggenmiddel. In Korea wordt het gebruikt om soepen en salades op smaak te brengen en ook in de Oosterse geneeskunde komen we deze plant tegen. Naast de geneeskrachtige werking zou de plant volgens bijgeloof ook het vermogen hebben de duivel te weren. Dat is alvast meegenomen.

Onder de loep #005: Insell-Brauerei, de beste brouwerij

Geplaatst op door

Als je 8 keer goud wint op de World Beer Awards 2016, je groot op je etiket zet dat je de beste Duitse brouwerij bent en je bier ligt ook nog eens in de schappen van de supermarkt, dan trek je direct onze aandacht wel. We trokken onze portemonnee wijd open - want deze biertjes zijn niet bepaald goedkoop - en trokken onze eigen conclusie.

World Beer Awards

De World Beer Awards is een jaarlijkse internationale competitie waarbij prijzen worden gegeven aan de beste bieren. Hierbij wordt gejureerd in categorieën die weer zijn onderverdeeld in stijlen. De jurering vindt plaats in regio's (Azië, Europa en Amerika) waarna een finale plaatsvindt met de beste bieren.

Dat klinkt allemaal heel mooi, maar je moet dit soort wedstrijden wel met een korreltje zout nemen. Zo doen bijvoorbeeld lang niet alle brouwerijen mee. Om deel te nemen moet je je inschrijven en die inschrijving kost geld en bovendien een hoop administratieve rompslomp. Veel brouwerijen haken dus bij voorbaat al af. Denk maar eens aan een WK Voetbal zonder Duitsland en Brazilië. Onvoorstelbaar, maar bij de World Beer Awards kan dat zomaar gebeuren. En dan wordt er ook nog eens gejureerd in 8 categorieën met in totaal meer dan 70 bierstijlen. Het is een waar prijzenfestijn, waarmee het winnen van een Golden Award eigenlijk ook meteen gedevalueerd is.

De Insel-Brauerei deed in 2016 mee en pakte 8 gouden plakken met achtereenvolgens Baltic Ale, Baltic Dubbel. Insel Herb, Insel Kap, Insel Saison, Insel Kreide, Meer Jungfrau en Überseehopfen IPA. Dat is alsof je Eric Heiden weer door de bocht ziet gaan in Lake Placid in 1980, of alsof je Michael Phelps weer in het water ziet plonzen in Peking in 2008.

Insel-Brauerei

De Insel-Brauerei is een relatief jonge brouwerij uit Rügen in het Noord-Oosten van Duitsland. Eigenaar Markus Berberich verwezenlijkte daar zijn drie dromen: een liefdevolle familie, wonen op zijn geliefde eiland en bier brouwen dat hij zelf het liefste zou drinken, hoewel hij zelf nog twijfelt of hij dat laatste al bereikt heeft. Alle bieren worden ongefilterd, met hoge en open gisting en met tenminste twee gistsoorten gebrouwen. Ook wordt speciale aandacht besteed aan de lagering en de rijping van de bieren. 

Hoewel hij niets tegen de Craft Beer beweging heeft, vermijdt Berberich deze term het liefst zoveel mogelijk en trekt hij zijn eigen plan. Zo heeft hij het over Genussbieren en niet over craft beer. Dat valt te prijzen en dat wekt natuurlijk meteen onze sympathie voor deze prijswinnende brouwerij. Craft beer is een Engelse term die ook in Nederland te pas en te onpas wordt gebruikt en waarvan je je zou kunnen afvragen of er geen betere Nederlandse term voor is, maar dat is weer een ander onderwerp. Op naar de prijswinnende bieren!

Übersee Hopfen IPA

De beste IPA van de wereld dus. Veel informatie geeft de brouwer niet, noch op de website, noch op het etiket. Dit is een bier gebrouwen met de Australische Galaxy, die het een citrus- en passievruchtachtige geur en smaak meegeeft. Kruidig, hoppig, droog en bitter zijn ook goede smaakomschrijvingen. Voor een IPA is het met 5,6% wel wat laag aan de alcohol en zou het meer als een APA kunnen worden gekenmerkt. Overigens lijkt niemand het eens te zijn over het alcoholpercentage. Zo vermeldt de MITRA 7,5% en hebben ze het op Ratebeer over 5,5%. Ons oordeel: een goede en lekkere IPA, maar we hebben betere IPA's geproefd. 

Baltic Dubbel

De Baltic Dubbel viel ook in de prijzen bij de World Beer Awards en is dus de beste dubbel van de wereld. De Belgische invloeden zijn niet vreemd als je bedenkt dat de brouwer samenwerkt met de Belgisch-Nederlandse familie De Groen. De Baltic Dubbel is een dubbel van 8,5% gebrouwen met gerst, tarwe en rogge met tonen van noten, rum, pruimen, biscuitjes en chocolade, aldus de brouwer zelf. Wij dronken hem met smaak. Een tweetal opmerkingen: wel wat hoog in de alcohol voor een dubbel, en tja, het is natuurlijk geen Westmalle Dubbel.

Baltic Tripel

De Baltic Tripel viel niet in de prijzen bij de World Beer Awards. Gelukkig maar. Dat valt te prijzen. Dit is een mooie blonde en krachtige tripel van 9,5% met tonen van anijs en koriander. Laten we eens gek doen: de Baltic Tripel is de beste tripel van de wereld. Maar dat is logisch. En bovendien een grapje.

Onder de loep #004: Amstel Ongefilterd

Geplaatst op door

In januari van 2017 presenteerde Heineken een nieuw bier: de Amstel Ongefilterd. Een natuurlijk, troebel pils met een volle zachte smaak, aldus de brouwer. Vanaf begin maart staat dit bier in diverse horeca op de tap en het ligt vanaf half maart ook in de schappen van de supermarkt. Daar blijft het niet bij. Heineken heeft recentelijk ook een ongefilterde versie van het Brand Pils op de markt gebracht, en de Heineken Ongefilterd zal wel niet lang op zich laten wachten. Follow the Beer nam de proef op de som en proefde de Amstels.

Opmerkelijk is allereerst dat de Amstel Ongefilterd iets meer alcohol heeft dan de gewone Amstel. Waarom dat is en hoe dat komt, is ons niet duidelijk. Ook de prijs trekt de aandacht. De prijs voor een flesje gewone Amstel ligt normaliter onder de € 0,60, terwijl een flesje Amstel Ongefilterd rond de € 0,70 kost. Een dubbeltje verschil voor hetzelfde bier met een simpeler (en dus goedkoper?) brouwproces. 

Eigenlijk is het helemaal geen nieuw bier, deze Amstel Ongefilterd. Eigenlijk is deze Amstel Ongefilterd niets anders dan het gewone Amstel waarbij er een stap in het brouwproces is overgeslagen: het filteren. Hierdoor blijft een gedeelte van de gist in het bier achter waardoor het bier troebel blijft, een troebelheid die we kennen van wit- en weizenbieren en ook van veel 'ambachtelijk' gebrouwen bieren. De gist in het bier zorgt niet alleen voor de troebelheid, maar het doet ook iets met de smaak. Het maakt het bier voller en zachter, zoals de brouwer het zelf noemt.

Meer smaak, zou je ook kunnen zeggen. Of gewoon lekkerder. Ja, dat is het: Amstel Ongefilterd is domweg gewoon lekkerder dan de gewone heldere Amstel. Waarom stopt Heineken dan niet gewoon met het brouwen van dat heldere bier en gaat het niet geheel over naar de ongefilterde versie? Dat heeft iets te maken met de opkomst van pilsener aan het einde van de 19e eeuw. Het heldere en ondergistende bier stond garant voor een constante kwaliteit en dat was iets wat je niet van andere bieren kon zeggen. Helder als teken van kwaliteit, dat is wat zich in onze hoofden heeft genesteld en wat er eigenlijk nog altijd zit.

Ho, stop de perzen! Dat is allang niet meer zo. Meer dan 150 jaar later is de kwaliteit van de grondstoffen als water, mout en hop veel constanter en zijn ook brouwtechnieken sterk verbeterd. Dat heeft de craft beer revolutie van de laatste jaren wel aangetoond. Helder staat niet langer voor kwaliteit, maar voor minder smaak. Troebel is de norm. Geef ons meer smaak, brouwers. Geef ons ongefilterd bier!

Lancering StiBON Reporter

Geplaatst op door

Zondag 19 maart was het zover: de lancering van de StiBON RePorter gebrouwen bij brouwerij Klein Duimpje in Hillegom, een bier gebrouwen in het kader van de StiBON bieropleiding niveau 2 voor en door de studenten.

Een onderdeel van de StiBON bieropleiding niveau 2 is het brouwen van een eigen bier. De groep cursisten stelt een eigen recept samen en komt bij elkaar om dit te brouwen in een professionele brouwerij (lees: Klein Duimpje). Deze jaargang kozen de studenten voor het type 'porter', een donker type bier dat afkomstig is uit Londen en gemaakt wordt sinds de achttiende eeuw. Het wordt porter genoemd omdat dit bier erg populair was bij straat- en rivierdragers (de 'porters').

De Re-Porter is gebrouwen met water, pale mout, brown mout en amber- en roastmout, en voor de hop werden Challenger en East Kent Goldings gekozen. Dit heeft geleid tot een porter van 5,6% met een EBU van 34 (bitterheid) en een EBC van 90 (kleur). Met andere woorden, lichtbitter en donker. Ja, die studenten nemen hun taak wel serieus. Mocht je het idee hebben dat je een stout zit te drinken. Dan kan dat ook kloppen, volgens de studenten. Stout en porter zijn namelijk met elkaar vervlochten, weten ze te vertellen op hun etiket. 

Van de Re-Porter is slechts één brouwsel gemaakt en het zal slechts zeer beperkt verkrijgbaar zijn. Als je het niet kunt vinden en het toch wilt drinken, moet je gewoon even goede vrienden met ons worden. Wij hebben nog wel even een voorraadje staan. Zoals altijd geldt: zolang de voorraad strekt. 

StiBON long list bekend

Geplaatst op door

De long list van de StiBON bieropleiding niveau 2 is bekend gemaakt. Dit betreft een selectie van 19 bieren uit alle bieren die zijn geproefd tijdens de lessen. Van de 19 bieren zullen er tijdens het examen 6 bieren moeten worden geproefd en 'herkend' op biertype. 

Het gaat om de volgende bieren (op alfabetische volgorde):

Bier Brouwerij Alc.% Type (StiBON)
5am Saint    Brewdog 5,0% Red Ale
Chouffe Houblon Brasserie d'Achouffe 8,0% Belgisch IPA
Doggy Style Pale Ale Flying Dog 5,5% Pale Ale USA
Gordon Finest Scotch John Martin 8,0% Scotch ale
Gulpener Dort Gulpener 7,0% Dortmunder (NL)
Hefeweisse Dunkel Weihenstephaner 5,5% Dunkelweizen
IJsbok SNAB 9,0% IJsbok
IJwit 't IJ 6,5% Dubbelwit
Jacobus RPA Jopen 5,5% Rye pale ale
Liefmans Goudenband Liefmans 8,0% Sterk Vlaams Bruin
Newcastle Brown Ale John Smith's Heineken 4,7% Brown ale
Meantime IPA Meantime 7,4% IPA GB
Meantime Chocolate Porter Meantime 6,5% Chocolate Porter
Murphy's Irish Red Heineken Ireland 5,0% Irish Red
Rodenbach Vintage oak ale Rodenbach 7,0% Houtrijping
St. Georgen Märzen St. Georgen 5,0% Märzen, oktoberfest
Tap 5 Hopfenweisse Schneider Weisse 8,2% Hopfenweisse
Tap 6 Mein Aventinus Schneider Weisse 8,2% Weizenbock
Zundert  Zundert 8,0% Tripel/kruiden

Onder de loep #003: Haagsche Broeder Prior

Geplaatst op door

Echt kloosterbier, echte broeders

Een bier dat daadwerkelijk met broeders wordt gebrouwen. Zo presenteert Haagsche Broeder zichzelf. Dat is zeldzaam, zo niet uniek, vermelden ze er bij. Ze zouden zo maar eens gelijk kunnen hebben. Want geen trappistenbier wordt tegenwoordig nog door een trappist (monnik) gebrouwen en laten we over abdijbieren maar helemaal zwijgen.

De priorij

Middenin het centrum van Den Haag in de Oude Molstraat staat het klooster van de Broeders van Sint Jan. Dit klooster is gevestigd in het Willibrordhuis, waar eeuwenlang de schuilkerk van de Sint Jacobusparochie huisde. Daarna bood het 150 jaar onderdak aan de Zusters van Liefde die met hun ziel en zaligheid zorgdroegen voor kleuter- en basisscholen in Den Haag. Vanaf eind jaren tachtig tot 2012 was het een huis van gebed en evangelisatie onder de vleugels van de Willibrordgemeenschap.

Sinds 2012 hebben de Broeders van Sint Jan er hun priorij gevestigd en wordt er dus sinds een paar jaar bier gebrouwen. Hier leven nu vijf broeders van verschillende pluimage, een Nederlander, twee Fransen, een Oostenrijker en een Amerikaan.

De brouwerij

Sinds 2014 wordt er in dit klooster ook bier gebrouwen. Het initiatief hiervoor kwam van twee jonge Haagse mannen, Jelger Moggree en Kees Verbogt. Brouwers en broeders, met name pater Thomas en broeder Christian, sloegen de handen inéén en besloten een nanobrouwerij op te zetten, waarbij de focus lag op kwaliteit en niet op kwantiteit. Kwaliteit staat voor op, financieel gewin komt - eventueel - later, waarbij de winsten als ware het een echte trappist terugvloeien naar het klooster. Met 2 ketels van 100 liter is Haagsche Broeder met recht een nanobrouwerij. Per brouwsel komen niet meer dan 120 flessen van 75 centiliter beschikbaar.

Inmiddels worden naast de Prior (het allereerste bier), ook de Novice en de Johannes (1 keer per jaar) gebrouwen. Een vierde bier, de Postulant, is in ontwikkeling. Ook wordt er geëxperimenteerd met het lageren van het bier op houten vaten. Dit kun je in de winkel aanschouwen.

Prior

De Prior (8%) wordt gebrouwen met een combinatie van lichte en donkere mouten wat zorgt voor de bruine kleur van het bier en tonen van koffie, chocolade en caramel. Tevens worden gerstevlokken gebruikt bij het brouwen. Dit bier heeft een balans tussen gebrand en fris, en tussen bitterzoet en zuur, aldus de brouwers en de broeders zelf. Verder geven ze nog weg dat er bij het brouwen gerstevlokken en kristalsuiker worden gebruikt. Tot slot is er een speciale gist gebruikt en is het bier gehopt met 'fruitige' hoppen. Welke gist en welke hoppen, dat blijft het geheim van de brouwer.

Ons oordeel: Prior is een complex bier dat zoet, zuur, bitter en soms zelfs zout in zich heeft. Het is een bier waar je even voor gaat zitten, ook al omdat het in een grote fles van 75 cl komt. We gaan niet zo ver om dit bier het nieuwe Westvleteren, want welk bier wil er nu met dit gehypte bier vergeleken worden? Uniek misschien, en zeldzaam zeker,  maar vooral een bier dat brouwers en broeders bijeen bracht en brengt wat zij willen: een kwalitatief en eigengereid bier voor bezinning en ontmoeting.

 

 

De zin en onzin van de categorievermelding

Geplaatst op door

Wie een bieretiket goed leest - en daar heb je meestal een vergrootglas voor nodig - zou het kunnen opvallen dat veel Nederlandse brouwerijen - nog steeds - een categorie-indeling hanteren voor hun bier. Zo valt een pilsener in categorie 1 of I, en veel speciaalbieren in categorie S. Zij doen dit vrijwillig, maar het voegt niets toe voor de consument. Hoog tijd om dit relikwie uit het verleden bij de schroothoop te zetten.

Voordat we dat doen, moeten we eerst een duik in het verleden nemen. Wat betekenen deze categorieën? Waarom gebruiken Nederlandse brouwers deze indeling? En waarom komen we deze indeling niet tegen bij hun buitenlandse broeders? Om een antwoord op deze vragen te geven, moeten we eerst een een kijkje nemen bij de situatie zoals deze was voor  2015 en daarna naar de huidige situatie kijken.

Situatie voor 2015

De indeling in categorieën was tot en met 2014 vastgelegd in de Bierverordening 2003 van het Productschap Dranken. Op grond van artikel 4 van de Bierverordening werden bieren ingedeeld in de categorieën S, I, II en III aan de hand van het extractgehalte van de wort. Zo moest pils een stamwortgehalte hebben van minimaal 11% en maximaal 13,5% en viel het dus - op grond van de Bierverordening - in categorie I. Alcoholvrije en alcoholarme bieren mochten maximaal een extractgehalte van 2,2% hebben en vielen in categorie III. De meeste 'speciaal'-bieren vielen op basis van hun stamwortgehalte van 15,5% of hoger (en dus hogere alcoholgehalte) in categorie S.

In artikel 7, lid 3 van dezelfde verordening was bepaald dat deze categorie ook op het etiket mocht worden vermeld. Op grond van hetzelfde artikel was het verboden om het stamwortgehalte op het etiket te vermelden. Waar in andere landen het stamwortgehalte juist wel werd vermeld, wilde men hier in Nederland niet aan. Te verwarrend voor de consument, vond men.

Situatie na 2015

Zo was het geregeld tot en met 31 december 2014. De Bierverordening bestaat echter al meer dan twee jaar niet meer. Per 1 januari 2015 werd het Productschap Dranken opgeheven en kwam deze regeling ook te vervallen. Alleen de definities van bier en een aantal soorten bier werden (deels) overgenomen in het Warenwetbesluit Gereserveerde Aanduidingen.

Maar de indeling in categorieën dus niet. Die hield op te bestaan. En dat was maar goed ook. De Bierverordening was nu eenmaal niet het beste stukje regelgeving dat we in Nederland hebben gehad. Dat is één ding dat Rutte en zijn kompanen in ieder geval goed hebben gedaan: het Productschap Dranken en de Bierverordening bij het grofvuil zetten. 

Toch gebruiken nog veel brouwerijen deze indeling in categorieën op dit moment. Follow benaderde twee van Neerlands grootste brouwerijen en vroegen waarom zij dit nog steeds deden. Daarvoor gaven ze verschillende redenen aan. De ene brouwer doet het omdat 'bij een aantal consumenten nog wel verwachtingen bestaan omtrent het bier indien een categorie vermeld staat op het etiket'. Een andere brouwer meldt dat het een keuze is van de marketingafdeling; speciaal voor kenners.

Wel of niet vermelden?

Er is een aantal redenen aan te wijzen waarom deze indeling, die uniek was voor Nederland en nergens anders ter wereld werd gebruikt, werd gehanteerd. Ten eerste is deze indeling in stamwort-categorieën ook van belang voor de bepaling van het accijnstarief dat op het betreffende bier van toepassing is (zie artikel 7 van de Wet op de Accijns). Hierbij moet worden vermeld dat de indeling hetzelfde is als die van de niet meer bestaande Bierverordening, maar dat de benamingen S, I, II en III in de Wet op de Accijns ontbreken.

Voor de brouwer blijft de indeling dus wel degelijk van belang. Voor de consument niet. De consument heeft niets aan het vermelden van de categorie op het etiket. De indeling bestaat niet meer en bijna niemand weet wat waar deze indeling voor staat. Enkel een paar mastodonten van bierkenners weten nog waar deze indeling over gaat, maar mastodonten sterven uit. Met andere woorden, het is non-informatie voor de consument.

Het alternatief

Het vermelden van het stamwortgehalte, zoals in sommige andere landen wordt gedaan, zou een alternatief kunnen zijn. Met het afschaffen van de Bierverordening is dit ook niet meer expliciet verboden. Toch doen nog maar weinig brouwers dit. Dat is ook logisch, want ook het stamwortgehalte is een nietszeggend begrip voor een consument. Leuk voor brouwers, leuk voor bierkenners, maar de consument zegt het niets. Bovendien zit het vermelde stamwortgehalte niet meer in het bier. Na de vergisting zijn de suikers immers grotendeels omgezet in alcohol en koolzuur en is het stamwortgehalte danig lager geworden. Als je de vergistingsgraad niet kent of snapt, heb je niets aan het stamwortgehalte. 

Conclusie

Brouwers, stop maar met het vermelden van de categorie van je bier op het etiket. Daar zit niemand op te wachten. Het stamwortgehalte is leuk, vermeld het vooral als je dat graag wilt. Maar voor de consument is met name het alcoholpercentage en een adequate smaakomschrijving van belang!

Proeven voor StiBON 2, deel 5

Geplaatst op door

Dit keer staat er een serieuze opgave op het program: een proeverij van 6 amberkleurige bieren. Het betreft de volgende bieren (van links naar rechts): Brewdog 5am Saint, Gulpener Dort, Newcastle Brown Ale, Murphy's Irish Red, het trappistenbier van Zundert en de Gold Märzen van St. Georgen Bräu uit Duitsland. Dit lijkt op het eerste oog een makkelijk rijtje, maar vergis je niet. Er zitten verraderlijke bieren bij. Vergeet ook niet: alle bieren worden 'blind' geproefd.

De eerste die op tafel komt, is de Zundert van trappistenbrouwerij De Kievit uit - hoe kan het ook anders - Zundert (Noord-Brabant). Het is een amberkleurig bier van 8% dat nauwelijks te typeren valt en eigenlijk op zichzelf staat. In de geur en smaak valt meteen iets op dat dit bier onderscheid van de anderen: alcohol!! Tevens ruiken we de typische Belgische gist, vermengd met de geur van sinaasappel/mandarijnen. Deze komen ook terug in de smaak.

Het tweede bier is de Gold Märzen van St. Georgen Bräu uit Buttenheim, Duitsland. Märzen is een Duitse amberkleurige biersoort van lage gisting met een alcoholpercentage tussen 4,8 en 5,6% en met iets meer hop (om de houdbaarheid te verlengen). Het bier werd oorspronkelijk op het einde van de winter in maart gebrouwen werd en gedronken tijdens de Oktoberfesten. Allereerst valt op dat de kleur meer blond dan amber lijkt, een donkerdere variant van pils en kraakhelder. De geur is 'pilsachtig' en moutig. De smaak is redelijk vlak, fris en droog met behoorlijk wat koolzuur.

Het derde bier op tafel komt van Brewdog uit Fraserburgh, Aberdeenshire in het Verenigd Koninkrijk, ooit een kleine craft brewer die tegen 'The Man' vocht, maar nu een echt groot bedrijf. Het is de 5am Saint, een American Red Ale van 5% die vooral opvalt door het gebruik van Amerikaanse hoppen (5 soorten nog wel). Het is een bier dat we eerder in de eerste sessie dronken en ook direct en onmiskenbaar herkennen. De kleur is echt rood, een beetje mistig. Enorm veel tropisch fruit in de geur. In de smaak komt lychee naar boven, fruitig met een droge nasmaak. Zeer smakelijk bier! Maar we houden dan ook van hoppig! 

Bij het vierde bier begint de verwarring pas echt. Het is de Newcastle Brown Ale die oorspronkelijk echt uit Newcastle Upon Tyne kwam, maar nu door Heineken wordt gemaakt bij de John Smith's Brewery in Tadcaster, North Yorkshire. Dit donkere bier van 4,7% was oorspronkelijk bedoeld voor de arbeiders, maar wordt nu in exportlanden gedronken door een jong en trnedy publiek. Zo kan het verkeren als de marketingmachine van Heineken zijn werk doet.  De kleur is amberachtig, bijna bruin, ook hier is de eerste geur associatie die van pils, net als bij de Märzen. De smaak is redelijk vlak te noemen, met zoetige tonen.

Het vijfde bier op tafel is de Gulpener Dort van de Gulpener Bierbrouwerij uit het Limburgse heuvellandschap. Zij presenteren de Dort als het eerste Nederlandse speciaalbier; immers het bier kwam op de markt in 1953 ver voordat dat andere Nederlandse speciaalbier (bokbier) een doorstart maakte in de jaren tachtig. Jammer dat alleen Gulpener dit biertype maakt. De Nederlandse Dort is geënd op het Duitse Dortmunder: 7% van alcohol, amberkleurig, volmoutig, maar ook zoete smaak. Dit bier valt echt op tussen de anderen, qua smaak. De Dort heeft meer body dan de Märzen en de moutige smaak is goed te proeven.  Een hernieuwde kennismaking met een favoriet van vroeger!

Het laatste bier is de Murphy's Irish Red, een bier van de Murphy's Brewery uit Ierland en eigendom van Heineken. Heineken veranderde de naam in 1983 al in Murphy's, maar heeft volgens onze informatie recentelijk Murphy's vervangen door Heineken. De buitenwereld merkt hier niets van. Op de website blijkt uit niets dat Heineken hier de lakens uitdeelt. Dus drinken we nog steeds een Irish Red Ale zoals de Ieren dat ook doen. Het is een amberkleurig bier van 5%. In vergelijking met de American Red Ale is dit bier minder roodachtig, eerder amber van kleur. Het bier is helder met zichtbaar veel koolzuur. De smaak is zoeter dan pils, met een vleugje koper. Onze conclusie: slappe 'bierlimonade'...

Proeven voor StiBON 2, deel 4

Geplaatst op door

We proeven door, want we zijn nog lang niet klaar. Dit keer staan de volgende bieren op het programma: Chouffe Houblon van brasserie d'Achouffe uit België, Emelisse Blond van brouwerij Emelisse uit Kamperland en de Jopen Jacobus RPA van Jopen uit Haarlem. Een Belgische IPA, die ook een Tripel wordt genoemd, versus een IPA van een brouwerij die eigenlijk niet meer bestaat en een American pale ale gebrouwen met rogge.

De Chouffe Houblon zat al eens eerder in de proeverijen (zie deel 2). In die proeverij werd hij tegenover een weizen-IPA en een hopfenweizen gezet. Dit keer dus tegenover een IPA en een American Pale Ale. De kruidige tripel-achtige geur blijft kenmerkend, met een vleugje citrus. De alcohol is goed te proeven. Het bier heeft weinig body maar veel koolzuur. Het blijft een Chouffe, naar onze mening heeft dit weinig met een IPA van doen. Maar dat is een kwestie van smaak en referentiekader!

Emelisse Blond komt inmiddels niet meer van brouwerij Emelisse in Kamperland, maar werd in oktober 2016 overgenomen door Slot Oostende in Goes (Zeeland). Daar brouwen ze zowel bieren onder de naam Slot Oostende en onder de naam Emelisse. Die laatste zijn de vertrouwde Emelisse-bieren, maar ook nieuwe Emelisse-bieren staan op de rol. De Emelisse Blond IPA wordt door de brouwer omschreven als een bitter blond bier met fruitige tonen uit Amerikaanse hopsoorten. Een zoete geur komt ons tegemoet: honing, overrijpe sinaasappels... Deze laatste geur komt ook in de smaak terug, met een iets wrange en bittere nasmaak. Dit bier smaakt nu veel zoeter dan in onze herinnering, dit kan natuurlijk te maken hebben met het vergroten van onze 'smaakbibliotheek'!

De Jopen Jacobus RPA is een rogge pale ale van brouwerij Jopen uit Haarlem. Het bier is vernoemd naar de voormalige Jacobuskerk waar brouwerij Jopen zijn zetel heeft ingenomen. Het bier wordt door de brouwer beschreven als een rogge pale ale: amberkleurig en fruitig bitter door het gebruik van Amerikaanse hopsoorten. Rogge is een graansoort, met een vezelige wortel en langgerekte korrel, die niet vaak voor de bierproductie wordt gebruikt. Het geeft een bier een wat 'vollere' smaak. In de eerste instantie ruikt komt de geur wat muf over, maar dan neemt de hop de overhand: bloemig, lychee-achtig! De smaak heeft is fris, beetje citrus, zurig (deze smaak komt van het gebruikte Roggemout) en zeer hoppig. erg lekker bier vonden wij!