Bière de Garde, Nord-Pas-de-Calais

Over Bière de Garde bestaan veel fabels. Zo denkt de één - we noemen geen namen (lees: Bierista) dat het een amber- tot bruinkleurig bier is, terwijl anderen het hebben over een blond bier. Ze hebben ongelijk. Allemaal. Bière de Garde is namelijk niet één bierstijl, maar een verzamelnaam van het traditionele bier uit de Franse streek Nord-Pas-de-Calais, Deze streek wordt ook wel aangeduid als de regio Frans-Vlaanderen, maar je moet hierbij wel bedenken dat Nord-Pas-de-Calais en Frans-Vlaanderen elkaar weliswaar overlappen, maar toch ook heel verschillend zijn. Bovendien is Frans-Vlaanderen slechts een aanduiding van een streek die zich uitstrekt tot in Belgisch Henegauwen en geen formele grenzen kent. Bière de Garde is dus een containerbegrip, om maar eens een modern woord te gebruiken.

Nog zo'n fabel: Bière de garde is een bewaarbier. Die functie had het inderdaad vroeger en hier dankt het ook zijn naam aan (de letterlijke vertaling van Bière de Garde is bewaarbier). Het werd in de 19e eeuw gebrouwen in maart aan het einde van het brouwseizoen. Het brouwproces was toentertijd nog veel minder gemechaniseerd en geïndustrialiseerd dan tegenwoordig. Koeltechnologieën, ondergistende bieren en het moutproces, het moest allemaal nog worden uitgevonden of verbeterd. Hierdoor waren brouwers afhankelijk van de buitentemperatuur voor hun brouwproces en dan met name het vergistingsproces. Dat betekende veelal dat er in de hete zomers niet gebrouwen kon worden en dat brouwers in de winter en lente bieren op voorraad brouwden die de zomer konden overleven. Brouwers bewaarden het dus gedurende de zomer om in de herfst ook nog bier te kunnen verkopen. De bewaartermijn bedroeg ongeveer 6 tot 8 maanden en vond plaats in grote houten vaten. Door deze rijping kreeg het vroegere Bière de Garde een zure smaak en soms zelfs een vineus karakter. Maar Bière de garde is nooit een bewaarbier geweest in de zin dat je het jaren en jaren moest bewaren, zoals sommige Nederlandse craft brouwers beweren. Daarvoor was het ook te laag in alcohol (3-4%). Bière de Garde moest en moet je juist niet bewaren, je moet het gewoon drinken.

De laatste fabel: Bière de Garde is verwant aan de Belgische saison en kan worden getypeerd als een farmhouse ale.  Dat klopte misschien vroeger, maar de verwantschap met de Belgische saison bestaat allang niet meer en ook de typering als farmhouse ale is zo mogelijk nog dubieuzer. Dit is een typering van de craft beer revolution die veelal kant noch wal raakt. Nee, Bière de Garde is gewoon het bier uit Noord-Frankrijk. Laten we het daar maar op houden.

Tegenwoordig beschikken de Bière-de-Garde brouwerijen over moderne brouwinstallaties en wordt Bière de Garde het hele jaar door gebrouwen in allerlei varianten en kleuren. Het wordt tegenwoordig ook wel verkocht als 'Bière de Mars', dat enigszins vergeleken kan worden met de gelijksoortige Duitse variant Märzenbier. Dat is een treffende vergelijking omdat Bières de garde meer weg hebben van Duitse bieren (geen toevoegingen, slecht water, mout, hop en gist, maar alleen meer alcohol dan in Duitsland) dan van bieren van hun bovenbuurman België, waar volop kruiden en toevoegingen worden gebruikt en waar de gist (lees: banaantjes) vaak een grote smaakmaker is.

Even samenvattend. Bière de Garde is dus een biersoort die van oorsprong uit Noord Frankrijk komt, te weten Nord-Pas-de-Calais/Frans-Vlaanderen. Het wordt gebrouwen door familiale brouwerijen die van generatie op generatie overgaan. Letterlijk vertaald betekent het 'bewaarbier', maar die functie heeft het tegenwoordige Bière de Garde niet meer. Het is ook nooit bedoeld als bewaarbier voor meerdere jaren, zoals sommige Nederlandse craft brouwers ons doen willen laten geloven, maar werd vroeger in maart gebrouwen om de lange, hete zomers door te komen waarin niet kon worden gebrouwen.

Het is een zwaar, moutig en droog biertype met een alcoholgehalte van 6,5% tot 8,0% en vroeger van hoge gisting, maar tegenwoordig ook van lage gisting. Het was Jenlain die in 1940 een boost gaf aan het moderne Bière de Garde door het alcoholpercentage te verdubbelen en het sindsdien af te vullen op grote Champagneflessen met kurk. De andere Bière-de-Garde brouwerijen volgden snel.  Het tegenwoordige Bière de Garde is, mede onder de invloed van de opkomst van pilsener in de vorige eeuw en in tegenstelling tot vroegere tijden, ook kraakhelder.

Het is ook nog steeds een populaire drank bij studenten in Noord-Franse steden, zoals Lille en ondanks de verwoestende werking van de craft beer revolutie blijft het ook populair. De Bière-de-Garde-brouwerijen passen zich hier ook op aan. Zo zijn inmiddels ook de eerste IPA-Bières-de-Garde op de markt verschenen.

De meeste bekende Bières de Garde zijn:

• 3 Monts van brasserie de Saint-Sylvestre uit Saint-Sylvestre-Cappel
• Jenlain van brasserie Duyck uit Jenlain
• Ch'ti van brasserie Castelain uit Bénifontaine
• La Choulette van brasserie La Choulette uit Hordain.

Natuurlijk wordt ook de Nord-Pas-de-Calais en vooral de stad Lille streek geteisterd door de gevolgen van de craft beer revolution. Die vind je vooral in de steden. Follow the Beer bezocht er enkele in Lille.