Leven in de brouwerij: Ooo-de-Kolonje

Met trots presenteert Follow the Beer haar nieuwe bier,  de Ooo-de-Kolonje Kölsch-achtig Vollbier. Dit noemen wij geen Kölsch, want deze bierstijl is als regionale bierspecialiteit beschermd door de EU, maar als een Kölsch-achtig bier. Natuurlijk is het wel een Kölsch-achtig bier, het komt alleen niet uit Keulen, maar uit de regio Den Haag.

Daar komen we ook prima mee weg, want wij zijn maar simpele thuisbrouwers. In onze eigen huiskamer mogen we doen en laten wat we willen. En bovendien gebruikten wij, door een foutje in de inkoop, rogge in plaats van tarwe (tarwe is niet voorgeschreven door de Kölsch Konvention, maar kom je wel in alle recepturen tegen), filterden wij zoals alle thuisbrouwers maar matig waardoor de helderheid van de Ooo-de-Kolonje ook maar matig is en is het ook maar de vraag of onze graad van vergisting hoog genoeg was om de gewenste droogheid van het bier te bereiken. Ook gebruikten wij natuurlijk geen Keuls water, de letterlijke betekenis van Eau de Cologne.

Desalniettemin is het resultaat een echt, eerlijk Duits bier zonder rare craft beer fratsen. De woorden van Hans Teeuwen zeggen hierbij alles:

Duits bier! Duits bier! Duits bier! En lekkere worst
De worst is voor de honger. En het bier is voor de dorst

Kölsch Konvention

De Kölsch Konvention regelt welk bier zich Kölsch mag noemen en bevat ook gemeenschappelijke regels voor de productie en distributie van het Kölsch-bier waaraan de Kölsch-brouwerijen moeten voldoen. In mei/juni 1985 werd de Kölsch Konvention door de Bundeskartellamt goedgekeurd en vervolgens gepubliceerd in de Duitse staatscourant. In maart 1986 werd de Kölsch Konvention definitief bekrachtigd door de ondertekening ervan in het Excelsior Hotel Ernst door het bestuur van het Verbond van de 24 Kölsch-brouwerijen.

Het bleef niet alleen bij Duitse wetgeving, sinds 1997 wordt het begrip Kölsch ook als regionale bierspecialiteit door de EU beschermd. Hiermee is niet alleen bepaald wat voor bierstijl Kölsch is, maar ook waar het vandaan en welke brouwerijen het mogen brouwen.

De bierstijl Kölsch

Op basis van de Kölsch Konvention moet een Kölsch aan de volgende eisen voldoen:

  • Het is een Vollbier, een bier met een stamwortgehalte tussen de 11 en 16;
  • Het heeft een alcoholgehalte van 4,8%;
  • Het heeft een gouden kleur;
  • Het is bovengistend;
  • Het is helder, dus gefilterd;
  • Het is 'schlank', wat betekent dat het een hoge graad vergisting kent waardoor een droog en weinig vol/moutig bier overblijft;
  • Het is hoppig.

Tegenwoordig zijn er ook ongefilterde versies van Kölsch toegestaan. Deze moeten één van de volgende toevoegingen krijgen: 'unfiltriert', 'hefetrub' of 'naturtrub'. Ook zijn de benamingen 'Ur-Kölsch' en 'Echt Kölsch' toegestaan.

Kölsch-brouwerijen

Van de 24 Kölsch-brouwerijen die in 1986 de Kölsch Konvention lieten ondertekenden zijn er hedentendage nog maar 11 Kölsch-brouwerijen over (bron: wikipedia, dus geen garantie voor de juistheid en/of volledigheid):

  • Privat-Brauerei Heinrich Reissdorf
  • Privatbrauerei Gaffel Becker & Co (door ons bezocht)
  • Cölner Hofbräu Früh
  • Brauerei & Brennerei Gebrüder Sünner
  • Haus Kölscher Brautradition (behoort tot de Radeberger groep)
  • Brauerei zur Malzmühle
  • Hausbrauerei Päffgen (door ons bezocht)
  • Brauerei Heller
  • Erzquell-Brauerei Haas & co in Wiehl-Bielstein
  • Brauhaus Hintermeier in Frechen-Hücheln
  • Privatbrauerei Bisschoff in Weilerhof

 

Onder de loep #008: Gose

Een IPA drink je het best zo vers mogelijk in Engeland of de Verenigde Staten. Een rauchbier drink je natuurlijk in Bamberg, een Kölsch in Keulen, een Alt in Düsseldorf en een Kriek Lambiek in Brussel en omgeving. Dat geldt ook het onbekendere Gose bier. Follow the Beer toog naar de bron en bestelde er eentje aan de toog.

Daarvoor togen we helemaal naar Leipzig (Duitsland), een stad in de voormalige DDR en een stad die in de reisboekjes werd aangekondigd als het 'Nieuwe Berlijn'. Die status maakt Leipzig bij lange na niet waar, maar het is er wel goed toeven. En je kunt er natuurlijk een Gose drinken, vers uit de bron. Onze trip bleek vrij snel een historische misser van jewelste te zijn. Voor de bron, daar waar het Gose-bier is geboren, moet je helemaal niet in Leipzig zijn, maar in het 150 kilometer verderop gelegen Goslar. Maar daar namen we pas ter plekke kennis van en dat namen we dus ook maar ter kennisgeving aan.

De geschiedenis van het Gose-bier

Gose is vernoemd naar het riviertje Gose dat door het centrum van Goslar, een stad in het noorden van de Harz in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Hier ontstond in de middeleeuwen een bierstijl die we tegenwoordig kennen als Gose. Deze bierstijl was nauw verwand aan de geuzebieren uit Brussel en omgeving omdat het vroeger ook met spontane gisting tot stand kwam. Het resultaat was een betrekkelijk zuur bier dat op smaak werd gebracht met koriander en zout.

De bierstijl sloeg ook over naar Leipzig, 150 kilometer verderop gelegen en verdrong hier in de 18e en 19e eeuw alle andere bierstijlen. Ook in het nabijgelegen Halle sloeg het Gose-bier aan. Iedereen dronk in die tijd het Gose-bier. Dat veranderde in de 20e eeuw. Eén na één verdwenen de Gose-brouwerijen. In de 20e eeuw was de Gose zelfs helemaal verdwenen. De laatste Gose-brouwerij in Döllnitz werd in 1945 door de Russen verwoest. Na de oorlog volgde nog een korte opleving, maar in 1966 verdween de Gose alsnog. Twintig jaar later werd de eerste Gose weer gebrouwen.

Het moderne Gose-bier

Het moderne Gose-bier wordt allang niet meer spontaan vergist. Het wordt gebrouwen met een mengeling van gerste- en tarwemout en de brouwers gebruiken hun eigen gekweekte gist. De zure smaak wordt verkregen door het toepassen van melkzuurgisting, waarna het zure bier vervolgens wordt gezouten en gekruid, vaak met koriander. Met deze toevoegingen zijn de Gose-brouwers feitelijk in overtreding met de Voorlopige Bierwet uit 1993, waarin de restanten van het Duitse Reinheitsgebot zijn opgenomen. Voor de Gose-bieren en andere regionale stijlen is een uitzondering gemaakt in de wetgeving. Zij hoeven de strikte regels van het van origine Beierse Reinheitsgebot (water, graan, hop en gist) niet na te leven.

Er zijn tegenwoordig vier brouwerijen die Gose-bieren brouwen, waarvan twee uit Leipzig en twee uit Goslar. Achtereenvolgens zijn dit: Ritterguts Gose GmbH (een huurbrouwer uit Leipzig die zijn Gose-bieren bij brouwerij Reichenbrand in Chemnitz laat brouwen), de Bayerischer Bahnhof (gevestigd in het oudste kopstation ter wereld), brouwhuis Goslar en brouwerij Junge (beiden uit Goslar).

Gose-bier is ook niet zomaar één specialiteit; het bestaat in verschillende varianten. Zo maakt Ritterguts Gose een Original (4,7%, toevoegingen: keukenzout en koriander), een Bärentöter Sour Gose-Bock (6,6%, extra: sinaasappelschillen en kaneel), een Urgose Märzen en een Alt-Leipziger Gosen-Kümmel (een mix van Gose met Kummellikeur). In de Bayerischer Bahnhof  vind je de Leipziger Gose (4,5%) die in verschillende varianten wordt gemaakt. Goslar brouwt twee varianten, een Helle Gose en een Dunkles Gose (beiden 4,8%). Ook Junge maakt twee verschillende Gose-bieren, eentje voor café Butterhanne en eentje voor restaurant Worthmühle.

Ook de craft beer revolutie kon het Gose-bier niet ongemoeid laten. Na het bitter kwam het zuur en in hun zoektocht naar nieuwe varianten, kwamen de craft brewertjes bij de Gose uit. Zo brouwen nu verschillende Amerikaanse craft brewers nu een Gose-bier. De Gose-bieren die wij in New York leken echter maar bitter weinig op het Gose-bier uit Leipzig. Nog een beetje doorleren, is ons advies. Of misschien eens bij de bron kijken.

Op de foto drinken wij een Original van Ritterguts Gose GmbH, die door de brouwer vol trots wordt aangekondigd als het oudste en beste Gose-bier van de wereld. Gose-bier wordt vanwege het gebruik van tarwemout en koriander weleens vergeleken met het Belgische witbier, maar die vergelijking slaat kant noch wal. Gose-bier lijkt in de verste verte niet op witbier. Het zuur en het zout treden in dit bier op de voorgrond en zijn in balans met het zoet. Een verfrissend bier ook. Zum Wohl. Goseanna!

 

 

 

 

 

 

Proeven voor StiBON 2, deel 6

Het proeven gaat door, zeker nu de longlist bekend is gemaakt. Vandaag staan de 4 tarwebieren op het programma. Het gaat om de volgende bieren: Aventinus van Schneider Weisse, IJwit van brouwerij 't IJ, Hopfenweisse  van - wederom - Schneider Weisse en Hefeweissbier Dunkel van Weihenstephaner.

We beginnen met de Aventinus, voluit Tap 6 Mein Aventinus, van brouwerij Schneider Weisse dat zijn zetel heeft München (Duitsland), maar dat gebrouwen wordt in het nabijgelegen Kelheim. Dit is een bier van 8,2% dat wordt gemaakt van gerste- en tarwemout en - zoals in de beste Duitse traditie - zonder toevoegingen. Als hop worden de Hallentauer en Herkules gebruikt. Het wordt door de brouwer zelf getypeerd als een Doppelbock, maar door StiBON ingedeeld als een weizenbock. Het is een troebel bier, amberkleurig met d onmiskenbare 'tarwe schuimkraag'. De geur is zurig van lichte karamel verraadt een bokbier, de smaak is licht zoet, niet zo bitter (EBU 16).

Het tweede bier, IJwit (6,5%) komt van brouwerij 't IJ uit Amsterdam, of eigenlijk België. Vanwege het succes van de brouwerij wordt dit bier momenteel - tijdelijk - niet meer in Amsterdam, maar in België gebrouwen. En dat is te merken. Het IJwit lijkt de zo kenmerkende handtekening van de brouwer te missen en heeft nu veel weg van een regulier Belgisch witbier. IJwit wordt nu gebrouwen met tarwemout, koriander en een vleugje citroen (!!!!).  Het is troebel met veel koolzuur en de geur geeft het direct aan: citrus!! In de smaak komt het koolzuur minder terug, het citroenachtige van witbier des te meer. Laten we hopen dat het bier snel weer in Amsterdam wordt gebrouwen en weer 7% zal bevatten en dat het citroen achterwege zal worden gelaten. Dat is toch wel een doodzonde.

De Hopfenweisse van Schneider Weisse is het derde bier op het programma. Dit bier van 8,2% wordt gebrouwen met gerste- en tarwemout en krijgt een extra hoptoevoeging (ook dryphopping). Hiervoor worden twee typen Hallentauer gebruikt, de traditionele Hallentauer en de Hallentauer Saphyr. Het bier heeft een fruitig, bloemig aroma en zoet en bitter (EBU 40) wisselen elkaar af. Maar ook de zurige tarwesmaak is overduidelijke aanwezig.

Het laatste bier is het Hefeweissbier Dunkel (5,3%) van Weihenstephaner uit Freiling (Beieren, Duitsland). Dit is een donker weizenbier dat wordt verkregen door het gebruik van donkere moutsoorten (gerst en tarwe).  Dit lijkt nog een lastig bier te worden in combinatie met de weizenbock. De geur is echter weeïger; zoet, rijpe banaan. Ook dit bier smaakt weinig bitter (EBU 14) en heeft meer zoet in de smaak dan de weizenbock. Flink oefenen dus!!!!