Gouda en omgeving

In de 14e en 15e eeuw staat Gouda bekend als de belangrijkste bierstad van Holland en de voornaamste motor van de Goudse economie. Op het hoogtepunt van de brouwnijverheid, zo rond 1470, telt de stad zo'n 200 brouwerijen. Bierbrouwerij Het Ossenhoofdt aan de Westhaven 63 is daar een voorbeeld van (zowel de naam op de gevel als de afbeelding van de vergulde kop van een os in het rijk versierde raam boven de deur herinneren hier nu nog aan). Het overgrote deel van de jaarlijkse bierproductie, die op het hoogtepunt zo'n 15 miljoen liter bedraagt, wordt per schip naar de Zuidelijke Nederlanden geëxporteerd.

Vanaf het begin van de zestiende eeuw zakt de bierproductie langzaam in. Toenemend protectionisme in Vlaanderen en Brabant met hoge importtarieven en een falend staddsbestuur dat een maximum blijft stellen aan het aantal vaten per brouwer, zijn hier mede debet aan.  De Tachtigjarige Oorlog, die woedt van 1568 tot 1648, geeft de kwakkelende bierbranche de genadeklap. De bierproductie daalt hierdoor met 90%. Die klap komt de Goudse bierindustrie nooit meer te boven.

De oorsprong van de bierindustrie in Gouda ligt ergens in de eerste helft van de veertiende eeuw. Gouda ligt aan een belangrijke vaarroute door Holland en hierdoor kunnen de Goudse brouwers op relatief goedkope wijze graan invoeren en kan het gebrouwen bier eenvoudig worden afgevoerd. Ook de aanwezigheid van voldoende schoon drinkwater – cruciaal voor het brouwen van bier – en de nabijheid van een groot turfwingebied rond de stad - aan goedkope brandstof dus geen gebrek - dragen bij aan het succes vanbierstad Gouda.

In het midden van de veertiende eeuw wordt gruit (kruidenmengsel) bij het brouwen van bier vervangen door het langer houdbare hop. Omdat Gouda hierbij voorop loopt, neemt vooral de export richting Vlaanderen en Brabant een grote vlucht. Tussen 1360 en 1370 verviervoudigt de bierproductie in de stad naar zo’n 7 miljoen liter per jaar, maar daar blijft het niet bij. Begin vijftiende eeuw schakelen de Goudse bierbrouwers over van het zware Hamburgerbier naar het lichtere en goedkopere Kuitbier (een brouwsel van hop, gerst en rogge). Binnen enkele decennia verovert het Goudse Kuit de Zuid-Nederlandse markten en produceert Gouda ruim 15 miljoen liter bier per jaar. Grote steden als Gent, Brugge en Antwerpen zijn grotendeels afhankelijk van het Goudse bier. In Antwerpen krijgen de Goudse schippers zelfs in 1447 zelfs een eigen losplaats in de haven: het Bierhoofd. 

Bron: Goudse Canon