Follow the Beer ijsbokt

Kijk naar buiten en dan weet je het: het is herfst en het is tijd voor bokbier. Die twee zijn met elkaar verbonden zoals Peppi en Kokki, Bassie en Adriaan en Mark en Hugo. Niet voor niets wordt deze bierstijl ook wel herfstbok genoemd. Over de precieze begindatum van de herfst en van het bokbierseizoen is veel te doen. Weerkundigen spreken gaan uit van de meteologische datum van 1 september. Voor gewone stervelingen begint de herfst op 21 september. Weer anderen hielden het voorheen op de eerste maandag van oktober. De brouwers en dan met name de grote brouwers lijken steeds meer uit te gaan van 1 september, met als gevolg dat de schappen van de supermarkten al vol met bokbier liggen als buiten de zon nog volop schijnt, de terrassen nog veel zitten, de stranden nog druk bezocht zijn en de mussen dood van het dak vallen.

Follow the Beer verwondert zich alleen maar over de teloorgang van een Nederlandse bierstijl. Vroeger was alles beter, dat niveau. Maar dat mag de pret niet drukken. Wij zetten de trend, wij gaan ijsbokken. Hoe maak je een ijsbok? Heel simpel en je kunt het zelf ook thuis doen. Kijk hier maar eens naar een filmpje van de brouwer van Gulpener. Onze eerste ijsbok wordt een Brand Dubbelbock. Stap 1: vul een fles voor 2/3 met een bokbier en leg die in je vriezer. Morgen volgt stap 2.

Delfts Brouwhuis in wording

Op het Heilige Geestkerkhof vlak naast café De Oude Jan en restaurant Le Vieux Jean wordt momenteel druk gewerkt aan een nieuwe Delftse brouwerij, het Delfts Brouwhuis. Het pand waar de brouwerij zich zal gaan vestigen en waar jarenlang een Grieks restaurant was gevestigd, is niet toevallig. De Oude Jan, Le Vieux Jean en het nieuwe Brouwhuis behoren namelijk tot dezelfde groep en hebben dezelfde eigenaar.

Er is nog meer niet toevallig, of eigenlijk is dat juist wel toevallig. Bij archeologische opgravingen op het plein in 1983 werden resten gevonden van een brouwerij die omstreeks 1210 na Christus werd gedateerd en daarmee de oudste bekende brouwerij van Nederland zou zijn. We hebben dit niet gecheckt, dus we nemen deze mededeling maar voor kennisgeving aan. Delft heeft een rijke biergeschiedenis, lees hier meer daarover.

Het Delfts Brouwhuis opent naar verwachting haar deuren al in oktober haar deuren. Daartoe is nog een hoop werk te verrichten, zoals te zien is op de foto's. Het wordt de brouwerij van de stad, naast De Koperen Kat en de tweede vestiging van de Amsterdamse Bierfabriek in Delft. Naast het bier kun je er ook terecht voor een lunch en diner. Het wordt een plek voor iedereen, van student tot vader en zoon (en moeder en dochter niet te vergeten, beste mensen) en expat. Uiteraard zullen we na de opening zo snel mogelijk een kijkje gaan nemen.

Tap Takeover: Alvinne bij Kaapse Brouwers

Het fenomeen Tap Takeover  is, zoals bijna alles in de craft beer revolutie, komen overwaaien uit de Verenigde Staten. Het concept is simpel: (een groot deel van) van de taps worden overgenomen door één brouwerij. Dat is een mooie manier voor een brouwer om zich te presenteren aan het publiek. En voor het publiek is het een mooie manier om in één keer kennis te maken met een gamma aan bieren van één bepaalde brouwerij. Win-win dus.

Maar het is niet allemaal rozegeur en maneschijn in het Tap Takeover gebeuren. Je hebt Tap Takeovers en je hebt Tap Takeovers. Een goede Tap Takeover vergt planning, coördinatie en afstemming tussen bar en brouwerij. Zichtbaarheid is ook van belang. Voor de bezoeker die binnenloopt, moet het direct duidelijk zijn dat er iets bijzonders aan de hand is. Een Tap Takeover moet ook het grootste deel, zo niet alle van de beschikbare taps beslaan. Maar bovenal het moet iets toevoegen, zoals een nieuwe brouwerij, nieuwe bieren die bij voorkeur nog niet op de markt zijn of een bijzondere bierstijl. Follow the Beer nam de proef op de som en toog naar Kaapse Brouwers in Rotterdam, waar brouwerij Alvinne uit België een Tap Takeover deed.

Wij kregen de tip van twee wijnvrienden die ook een goed bier kunnen waarderen en die de aankondiging van deze Tap Takeover op internet waren tegengekomen. Wij hadden dus voorinformatie, maar als je als nietsvermoedende bezoeker binnenkomt moet je wel even goed kijken om er achter te komen dat er iets gaande is. Nergens staat het woord Tap Takeover en alleen uit de kleur van het alcoholpercentage (oranje of groen) zou je iets kunnen afleiden, zeker als je er achterkomt dat al deze bieren van Alvinne komen.

Tellen dan maar. We komen tot 22 gekaapte taps door Alvinne van in totaal 30 taps. Dat is toch al gauw bijna driekwart van de taps waar het bier van Alvinne uit stroomt. De prijs per glas is met € 5,90 wel al aan de stevige kant. Daar moet bij worden gezegd dat de bieren van Alvinne bijna allemaal hoog in de alcohol zijn, dus je krijgt wel waar (alcohol) voor je geld.

Dan Alvinne zelf. Sour ales gerijpt op eikenhouten vaten, een eigen gistcultuur die wordt ingefluisterd door een heuse gistfluisteraar en de alvinnen zelf: beeldschone gevleugelde vrouwen, die volgens legenden evenzeer gevallen engelen zijn ‘die den mensch ten val zochten te brengen door hem bede wakende en in drome te verleiden’. Dat is een notendop waar het bij Alvinne om draait. Helaas konden we de alvinnen niet ontdekken. Die gaven weer eens niet thuis, dus moesten wen het dus doen met de brouwer zelf. En natuurlijk met zijn bieren.

Om er maar eens een paar te noemen: Cuvée Sofie Rabarber (wild ale, 6%), Wild West (sour ale, 6%), Wild West Grape Edition 2015 (sour ale, 6%), Morpheus Undressed Foederbier (BA sour ale, 6,9%), Ich Bin Ein Berliner Kriek (sour ale/Berliner Weisse, 4,5%), Ich Bin Ein Berliner Ryesse (sour ale/Berliner Weisse met rogge), 4,5%)  Sigma (sour ale, 10%), Cuvée Freddy Framboos (sour ale, 8%), Gentlemen Sour (sour ale, 8%), Cuvée Sofie (BA sour ale, 8%), Brett'Xit (kleine restjes bier die in een vat zijn verzameld, 8%) en Land van Mortagne (barley wine, 12% en geen 14% zoals was aangekondigd, kennelijk zijn er 2% verloren gegaan).  

Ons eindoordeel over deze Tap Takeover? Geslaagd! Meer dan geslaagd. We love Alvinne. We willen dat deze engeltjes blijven vallen en nooit meer van de taps gaan.

Onder de loep #003: Haagsche Broeder Prior

Echt kloosterbier, echte broeders

Een bier dat daadwerkelijk met broeders wordt gebrouwen. Zo presenteert Haagsche Broeder zichzelf. Dat is zeldzaam, zo niet uniek, vermelden ze er bij. Ze zouden zo maar eens gelijk kunnen hebben. Want geen trappistenbier wordt tegenwoordig nog door een trappist (monnik) gebrouwen en laten we over abdijbieren maar helemaal zwijgen.

De priorij

Middenin het centrum van Den Haag in de Oude Molstraat staat het klooster van de Broeders van Sint Jan. Dit klooster is gevestigd in het Willibrordhuis, waar eeuwenlang de schuilkerk van de Sint Jacobusparochie huisde. Daarna bood het 150 jaar onderdak aan de Zusters van Liefde die met hun ziel en zaligheid zorgdroegen voor kleuter- en basisscholen in Den Haag. Vanaf eind jaren tachtig tot 2012 was het een huis van gebed en evangelisatie onder de vleugels van de Willibrordgemeenschap.

Sinds 2012 hebben de Broeders van Sint Jan er hun priorij gevestigd en wordt er dus sinds een paar jaar bier gebrouwen. Hier leven nu vijf broeders van verschillende pluimage, een Nederlander, twee Fransen, een Oostenrijker en een Amerikaan.

De brouwerij

Sinds 2014 wordt er in dit klooster ook bier gebrouwen. Het initiatief hiervoor kwam van twee jonge Haagse mannen, Jelger Moggree en Kees Verbogt. Brouwers en broeders, met name pater Thomas en broeder Christian, sloegen de handen inéén en besloten een nanobrouwerij op te zetten, waarbij de focus lag op kwaliteit en niet op kwantiteit. Kwaliteit staat voor op, financieel gewin komt - eventueel - later, waarbij de winsten als ware het een echte trappist terugvloeien naar het klooster. Met 2 ketels van 100 liter is Haagsche Broeder met recht een nanobrouwerij. Per brouwsel komen niet meer dan 120 flessen van 75 centiliter beschikbaar.

Inmiddels worden naast de Prior (het allereerste bier), ook de Novice en de Johannes (1 keer per jaar) gebrouwen. Een vierde bier, de Postulant, is in ontwikkeling. Ook wordt er geëxperimenteerd met het lageren van het bier op houten vaten. Dit kun je in de winkel aanschouwen.

Prior

De Prior (8%) wordt gebrouwen met een combinatie van lichte en donkere mouten wat zorgt voor de bruine kleur van het bier en tonen van koffie, chocolade en caramel. Tevens worden gerstevlokken gebruikt bij het brouwen. Dit bier heeft een balans tussen gebrand en fris, en tussen bitterzoet en zuur, aldus de brouwers en de broeders zelf. Verder geven ze nog weg dat er bij het brouwen gerstevlokken en kristalsuiker worden gebruikt. Tot slot is er een speciale gist gebruikt en is het bier gehopt met 'fruitige' hoppen. Welke gist en welke hoppen, dat blijft het geheim van de brouwer.

Ons oordeel: Prior is een complex bier dat zoet, zuur, bitter en soms zelfs zout in zich heeft. Het is een bier waar je even voor gaat zitten, ook al omdat het in een grote fles van 75 cl komt. We gaan niet zo ver om dit bier het nieuwe Westvleteren, want welk bier wil er nu met dit gehypte bier vergeleken worden? Uniek misschien, en zeldzaam zeker,  maar vooral een bier dat brouwers en broeders bijeen bracht en brengt wat zij willen: een kwalitatief en eigengereid bier voor bezinning en ontmoeting.

 

 

Onder de loep #002: Heineken 0.0

Met veel bombarie presenteerde Heineken begin maart een nieuw product, de Heineken 0.0. Volgens Heineken hebben ze dit bier veelvuldig gebrouwen en geproefd om zo tot een goed smakend 0.0 bier te komen met als resultaat een alcoholvrij bier met een verfrissend en fruitige smaak en een zacht moutige body. Dat was ook nodig omdat de smaak van het bestaande aanbod aan alcoholvrije/0.0 bieren huilen met de pet op is, wat het des te vreemder maakt dat dit segment de laatste  jaren zo in de lift zit. 

We gaven de Heineken 0.0 het voordeel van de twijfel en lieten het door vier mensen proeven; twee mensen deden een blindproeverij waarin de nieuwe Heineken 0.0 tegenover de originele Heineken (5%) werd gezet, eentje kreeg de Heineken 0.0 voorgeschoteld zonder dat hij dat wist en eentje proefde hem, gewoon omdat dat mocht.

Rob, 45 jaar uit Alkmaar, kreeg een blinddoek om en hem werd de nieuwe Heineken 0.0 en de Heineken 5.0, de normale Heineken met 5% alcohol, voorgeschoteld. Als volleerd pilsdrinker haalde hij feilloos de Heineken 5.0 er uit. Over de Heineken 0.0: 'Best lekker, maar je mist wel de alcohol in dit bier. Een bier voor mijn vriendin die geen alcohol drinkt'.

Het volgende slachtoffer was Marco, 45 jaar uit Alkmaar. Ook hij deed de blinde 'Heineken 0.0-Heineken 5.0'-test. Net als Rob wees ook Marco onmiddelijk de Heineken 0.0 aan als het bier waar geen alcohol in zit.  Zijn commentaar op de Heineken 0.0: 'Prima 0,0% biertje. Smaakt echt naar bier'.

Richard, 43 jaar uit Krommenie en een fervent Heineken-drinker, kreeg onaangekondigd de 0.0 versie in zijn glas geserveerd. Zijn gezicht sprak boekdelen; dit was niet het bier dat hij gewend was. Het was anders, maar hij kon zijn vinger er niet op leggen. Zijn reactie: 'Lekker, maar geef mij maar de gewone Heineken'.  

Alexander, 15 jaar uit Alkmaar, mag van de Nederlandse overheid nog 3 jaar lang geen alcohol drinken, maar omdat de Heineken 0.0 geen alcohol bevat mag hij dit dus wel drinken. Voor hem is de Heineken 0.0 een mooi alternatief voor frisdrank. En een mooi opstapje naar het moment dat hij een echt bier mag drinken als hij 18 jaar wordt.

Ons oordeel over de Heineken 0.0: een sterke verbetering van het 0.0%-segment, een echt moutig bier met een licht bittertje, maar - en dat is een serieuze maar - dat je niet kunt vergelijken met het originele bier; het gemis aan alcohol doet ook bij dit bier afbreuk aan de smaak.

‘Pils is makkelijk om te brouwen’

In het nieuws: de smaak van een Heineken-biertje is overal ter wereld hetzelfde. Heineken zelf leek nogal verrast dat hun bier overal hetzelfde smaakte. Maar dat was natuurlijk geen nieuws, maar iets dat allang bekend was. Een kwestie van overal op aarde dezelfde omstandigheden creëren: goede apparatuur en dezelfde grondstoffen (water, mout, hop en gist) gebruiken. Een kind kan de was doen.

De natuur heeft daar helemaal geen invloed meer op. Het maakt niet uit hoe warm of koud het buiten is, of regent of droog is, of het stormt of niet, of je nu in Zoeterwoude zit of in Addis Abbeba. Het bier in de ketels merkt daar niets van. De natuur is keurig netjes afgesloten van het brouwproces. En dat is maar goed ook,  want de natuur kun je er beter niet bij hebben als je aan het brouwen bent.

Het is natuurlijk razend knap dat Heineken dit kan. Maar dat gaat het niet om. Even verderop in het artikel staat dat pils - het 'gewone' biertje zoals ik dat iemand dat laatst hoorde zeggen - nog immer het populairste bier is onder bierdrinkers. Dit ondanks het feit dat speciaalbier steeds populairder lijkt te worden. Zeker 80% van al het gedronken bier in Nederland is nog steeds pils.

Nog steeds niets aan de hand. Een waarheid als een koe. Maar dan komt het. Dan gooit de brouwer er de volgende quote in: "Iedereen praat nu over craft beer (lokale bieren), speciaalbier en de kunst van brouwen, maar het pils is één van de, zo niet hét, moeilijkste bier om te brouwen, omdat het zo puur is en wij het sinds de negentiende eeuw met slechts vier ingrediënten brouwen".

We kennen die quote, die horen we al jaren, vooral uit de marketeerfabriek van Heineken. Is pils werkelijk zo moeilijk om te brouwen? Het simpele antwoord luidt: NEE. Nee, pils is helemaal niet moeilijk om te brouwen. Met neme gerstemout, water, hop en gist en daar brouw je een goedje van. Dat laat je vergisten tegen een lage temperatuur en je zorgt er voor dat het bier zo helder mogelijk wordt. Waarom dat laatste zo belangrijk is, wordt niet duidelijk. Helder bier heeft minder smaak dan troebel bier, dat is wel een wetmatigheid.

Simpel. Meer is het niet. Ook hier kan een kind de was doen. Wat is er dan zo moeilijk aan pils brouwen? Niet omdat het zo puur (zuiver, onvermengd, onverdund, onvervalst, louter, ongerept en maagdelijk) is. Of omdat het met slechts vier ingrediënten wordt gebrouwen .Nee, dat is niet de reden. De reden is dat het altijd en overal hetzelfde moet smaken. Of je nu thuis op de bank, of in je stamkroeg of voor mijn part in Addis Abbeda of Lutjebroek, het moet hetzelfde smaken.

Over smaak valt te twisten. Dat pils moeilijk te brouwen is omdat het altijd hetzelfde moet smaken, dat is een waarheid als een koe. Dat pils een bier is met weinig grond- en dus smaakstoffen, dat is ook een waarheid als een koe. Maar nee, pils is niet moeilijk om te brouwen. 'Pils is makkelijk om te brouwen', aldus deze brouwer.

Woordblubber: ambachtelijk, puur, eerlijk en authentiek

Bij de Aldi kun je rijk gevulde truffelpasta kopen. Dat klinkt heerlijk, moeten we eerlijk toegeven. Wij zijn dol op truffels en ook op pasta en die twee combineren moet wel zijn alsof er een engel op je tong piest. Rijk gevuld, ja dat zeker, maar alleen niet met truffels. Natuurlijk niet, want die zijn veel te duur. Onder ‘rijk gevuld’ verstaat de Aldi namelijk dat er wel 0,0006 procent truffel in de pasta zit. De Aldi sleepte daarmee de prijs van het meest misleidende voedselproduct in de Nederlandse supermarkten in de wacht.

Maar genoeg over de truffelpaste van de Aldi. Er zijn genoeg andere zaken om ons aan te ergeren. Gelukkig maar. Denk maar aan die brouwer van Brewdog uit Schotland die enige jaren geleden in een café in Amsterdam een gepassioneerd betoog afstak tegen de Man, in dit geval niet de overheid, maar de grote brouwers. Luid juichend werd hij door een hysterische menigte ingehaald als de nieuwe paus en Sinterklaas tegelijk en wij klapten en brulden net zo hard mee. Jaren later heeft Brewdog in bijna 30 steden in Engeland een bar, en daarnaast nog eens 12 bars all over the world, zoals Barcelona, Brussel en Helsinki. En nog zijn ze niet klaar. Er staan nog 4 bars op de planning, waaronder eentje in Berlijn en eentje in Rome. Brewdog is de Man geworden. Ze hebben zichzelf verMand. 

We juichen dus niet meer zo snel, want kleine brouwers worden groot, immens groot. Wantrouwend kijken we naar al die kleine brouwertjes die zichzelf zo schattig tot craft brewers uitroepen. Ambachtelijk, puur, eerlijk en authentiek, noemen ze zichzelf. Loze, holle frasen die te pas en te onpas door met name marketeers worden misbruikt. Woordblubber is het.  Woordinflatie van de ergste soort. Het is tijd om terug te gaan naar de echte betekenis, naar duiding en de mythe van de kleine brouwerijen voor eens en voor altijd door te prikken. 

Ambachtelijk, daar begint het al mee. Letterlijk betekent dit dat een product op de originele of traditionele manier wordt gemaakt. Met andere woorden: ze dragen het zweet en de liefde in zich en zijn uniek omdat de ambachtsman – de brouwer - eigenhandig aandacht er aan heeft geschonken. Dat klinkt mooi hè? Het is het beeld van de brouwer die voor dag en dauw opstaat en in zijn eigen potten en pannen staat te roeren. Helaas, de werkelijkheid is anders. De brouwer van nu staat rond een uurtje of tien op, drinkt zijn koffie, opent zijn laptop en start het brouwproces met een simpele druk op de knop. Alles gaat automatisch en computergestuurd. Zo rond een uurtje of drie gaat hij eens kijken in de brouwerij en drukt aldaar op wat knoppen. Het huidige brouwen heeft weinig origineels of traditioneels in zich.

Authentiek dan, dat betekent eigen gemaakt, echt, betrouwbaar en origineel. Eigen gemaakt is vaak al discutabel. Veel huurbrouwers sturen hun recept op en komen nooit in de buurt van echte ketels. En originaliteit is vaak ook ver te zoeken. Weer een tripel, weer een dubbel, weer een witbier en weer een IPA. De Nederlandse bierwereld kopieert en varieert. Daar is niets mis mee, maar waar is toch dat echte Nederlandse authentieke bier?  

We strepen ambachtelijk en authentiek door en gaan door naar ‘puur’ en 'eerlijk;'. Puur betekent zuiver, onvervalst, louter, onverdund, onvermengd of ja zelfs ongerept en maagdelijk. Eerlijk betekent zonder leugens, zonder bedrog. Zo is een puur meisje een meisje dat nog niet is aangeraakt door wellustige mannen en door hen bevlekt. En bij een puur bier kun je je voorstellen dat dit een bier is dat zuiver is; waar niets aan toegevoegd is en dat het niet is verdund of vermengd. En eerlijk bier is een bier waar niet over wordt gelogen, dus ambachtelijk is ook echt ambachtelijk, en authentiek is authentiek.  

Als je jezelf puur en eerlijk verklaart, verklaar je de ander dus onzuiver, vals en oneerlijk. Zij zijn groot en ik is klein en dat is niet eerlijk, dat niveau. Maar is dat wel zo? Zijn kleine brouwers wel zo puur en eerlijk? Ik vraag het me af. Wat ik in ieder geval weet, is dat ik de hoofdprijs voor hun product moet betalen. Dat vind ik nou weer niet eerlijk. En in veel gevallen weet ik niet eens of het een brouwer of een huurbrouwer betreft en waar het bier dus vandaan komt (meestal ergens uit België).  Wat is er puur en eerlijk aan om jezelf ambachtelijk en authentiek te noemen als je dat niet kunt waarmaken?

Ambachtelijk, puur, eerlijk, authentiek. Het is woordblubber. De taal van de marketeer. Woorden die alleen hun betekenis en waarde hebben verloren. Net als 'biologisch' en 'koolhydraten'. Of 'duurzaam' en 'scharreleieren'. De brouwer die deze woorden gebruikt kan ik niet meer serieus nemen, die lach ik hard uit. Recht in zijn gezicht!